1175

N' ^o 50.

ADDITAMENTA
De
Hospitiis, et Monialium Monasteriis.

Additamentum I.
de
Hospitio Lauranensi.

Caput unicum
In
quo breviter recensentur hujus Hospitii vicissitudines.

I. Ad finem Deo opitulante totius Provinciae, ac singulorum Conventuum Historiâ perductâ, superest, ut quaedam notabiliora de Hospitiis, ac Sanctimonialium Monasteriis, quae olim aut Superioribus Regularibus subyciebantur, aut saltem ab his aliquem influxum habebant. Primò itaque ea delibabo, quae Ecclesiam A. Antonii Abbatis in Laurana, eique adnexum concernunt pro Fratribus Minoribus Provinciae Bosnae, Croatiae, et Carnioliae erectum Hospitium. Laurana, vel Lourana, olim Laura â lauris, quarum magna copia quondam hìc erat, nomen nacta Civitas exigua Liburniae, Sinui flanatico insidens Comitatui Pisinensi aggregata 13. mill. Labaco 3. Tersacto remota in Dioecesi Polensi sita, in temporalibus Domui Austriacae famulatur. Ex orientali plaga adjacet Mari Adriatico, seu flanatico, ex qua parte parvulum habet portum, ex occidente praealtum habet montem vulgò Uzhka italicè Monte Maggiore, vel Caldaro dictum, qui Istriam â Liburnia dividit. Ad meridiem Insulam Cherso, et ad septentionem Castuam respicit.

II. In Laurana, seu prope eamdem fuit quondam quaedam Ecclesia in honorem S. Antonii Abbatis ante annum 1420. aedificata, ut patet ex testamento D. Parochi Lauranensis cognomento Redan, qui hoc anno certam suam possessionem huic S. Antonii Ecclesiae legavit. Quo tempore Ecclesia S. Antonii P. P. Franciscanis Provinciae Bosnae Croatiae extradita, et annexum Hospitium aedificatum fuerit? Si P. Glavinichio, qui in suo opusc. de Origin. et Progr. Prov. Bosn. Croat. fol 32. ait: Lontano da Tersatto doi leghe in circa, traversando un ramo di flanatico seno, piegando alquanto verso occidente, à piè di un monte, giace una terrizzola chiamata Laurana, vicino alla quale vi è una Chiesa dedicata ad honore di Sant' Antonio Abbate, con un' Hospitio appresso, e quello dipende dalla Chiesa, e Monasterio dei Padri di Tersatto, donatali, per i loro bisogni l'anno 1615. dalla felice memoria di Ferdinando Secondo al tempo del Provincialato del Padre Francesco Glavinich, fides adhibenda, res confecta esset. Auctori utique fides omnino adhibenda, qui ea recenset, quae suo tempore non quomodocunque agitata, sed etiam se ipso praesente, procurante, ac negotii molem sustinente, gesta, pertractata, ac obtenta sunt, prout de hoc Hospitio asserit, quod Ecclesia S. Antonii Provinciae donata fuerit sub suo Provincialatu â Ferdinando II. Archiduce anno 1615.

1176

III. Ast P. Glavinichii assertio, ni in numero anni 1615. errorem typi irrepsisse dicas, enormiter vacillat, nam annus 1615. cum nullo Provincialatu, licet terna vice id munus gessit, dicti Patris coincidit, nam prima vice electus fuit in Ministrum Provincialem anno 1610., quod munus sustinuit annos tribus: secunda vice electus erat anno 1617. et fuit anno 1620.in eodem Officio confirmatus: unde, ut tantùm virum, de quo minime praesumendum est, ea, quae se Officio Provincialatus fungente, falso adnotasse, ab errore vindicemus, dicendum est, hanc donationem Ecclesiae S. Antonii sibi factam fuisse tempore sui primi Provincialatus intra annum 1610. et 1614. et probabilius anno 1613. facillime enim numerus 5. loco 3. â typographo per errorem inseri potuit. Sed demus, quod Ecclesia S. Antonii fuerit Provinciae Bosnae Croatiae tradita anno 1610. aut 1613. adhuc difficile creditu est, propter ea, quae anno 1619. acta sunt circa Hospitium Lauranensem, quod Ecclesia primò sub Provincialatu P. Glavinich nobis tradita fuerit, ut mox videbitur.

IV. Anno namque 1619. sub secundo Provincialatu suo praedictus P. Glavinich agebat apud Ferdinandum II. hoc eodem anno in Imperatorem electum de restituendo Hospitio Lauranensi, quod nobis probabilius â Lutherana haeresi adhaerentibus ali aliis malevolis hominibus iniqua usurpatione abreptum fuit: non autem videtur verisimile, quod Fratres vix adeptum Hospitium post 6. annos jam amississent, praesertim, quod in Inventario anno 1619. nobis una cum Ecclesia restituto Hospitium destructum dicatur, quod intra tam paucum tempus vix aedificari potuit. Non tamen inficias omnino ibo, potuisse Fratres Minores in construendo Hospitio impediri ab haereticis, aut aliis quibuscunque impiis hominibus, ac ad cessandum ab aedificando Hospitio compulsos fuisse, et sic aedificium incoeptum, et non consumatum pro destructo videri potuisse.

V. Egit itaque P. Franciscus Glavinich Minister Provincialis Provinciae Bosnae Croatiae per A. R. P. Hieronymum Strasser Ministrum Provincialem Provinicae Austriae apud apud Ferdinandum Hungariae, et Bohemiae Chrovatiae Regem, et Archiducem Austriae pro restitutione abreptae Ecclesiae Antonii in Laurana, qui sub die 15. Januarii 1619. benignam Restitutionem ad I. A. Regimen submisit. Hoc autem die 24. ejusdem mensis, et anni pro dicto negotio expediendo constituit duos Commissarios nempre Ill'mum D. Stephanum L. B. de Ruvere Capitaneum Fluminensem, et Ill'^mum, et R'mum Dominum Antonium Zara Episcopum Petinensem sequentibus litteris:

Ferdinand der Andere von Gottes Genaden
zu Hungern und Böhaimb König, Erzherzog zu
Österreich, Herzog zu Burgund, Graue in Tyrol etc.

Ehrwürdiger, Andechtiger und Liebe, Getreüe. Wür haben auß einkhombenen Berichten gnedigist vernomben, Was massen das zu Laurana vacierunde beneficium s. ^ti Antonii vor Jahren den Franciscaner oder Parfüesser Orden Crabatischer Provinz zugehörig gewest, hernacher aber demselben entzogen worden, dahero Sye sich jezo durch mittel P. Hieronymi Strassers jezigen Provincials bey Vns widerumben darumben angemelt und etliche jura zu solchen beneficio für- und angebracht, auß

1177

welchen Wür genedigist so viell wahrgenomben und befunden, das berürtes Beneficium den gemelten Franciscanern vor andern billich einzuraumben, Wie Wür dan auch auf Ihr der Franciscaner beÿ Vns weither beschehen demüthigist Anlangen von Landsfürstlicher Macht willen in Genaden darein verwilliget: Vnd wan es dan jezo allein an deme beruhet, das Ihnen Franciscanern eines, und anders auch würklich eingeantwordtet werde. Als haben Wür Eüch dißfahls hiemit zu Vnsern Commissarien fürgenomben mit beuelch, das Ihr mehr besagten Franciscanern erholtes Beneficium, sambt denen darzue gehörigen Güettern. zu Handen des Jenigen, welchen Er Provinzial pro Syndico Sedis Apostolicae hierzue benennen und fürstellen würdet, alßbald würklich einraumben: Inmassen Ihr dan der Sach verer rechts zu thuen wissen werdet. Vnd es beschicht hieran Vnser gnädigister Willen und Meinung. Geben in Vnserer Stadt Gräz den Vier, und Zwainzigisten Januarii Anno Sechzehen Hundert, und Neünzehen.

VI. Quia autem Episcopus Petinensis in Carniolia morabatur curandae sanitatis gratia, nec ejus Perinam adventus tam cito sperabatur, unde, ne negotium nimis protraheretur, fuit ab Excelso I. A. Regimine in ejus locum substitutus Commissarius Ill'^mus, et R'^mus D. D: Ursinus de Berthis Episcopus Tergestinus, sub hoc litterarum tenore:

Ferdinand der Ander von Gottes Gnaden König
zu Hungern und Behaimb, Erzherzog zu Österreich,
Herzog zu Burgund, Graue zu Tyrol etc. etc.

Ehrwürdiger, Lieber, Andechtiger. Wür fiegen dir hiemit genediglich zu wissen, wasmassen Wür dem auch Ehrwürdigen Vnserm Rath, und Lieben Andechtigen Antonio Bischoven zu Piben von Vier und Zwainzigisten Januarii negsthin per Commissionem aufgetragen, sich neben Vnsern Haubtman zu S. ^t Veith am Pflaumb gebrauchen zu lassen und den Franciscanern, oder Parfueser Orden Crabatischer Provinz, das Inen entzogene und jezo vacirendt beneficium S. Antonii zu Laurana sambt denen darzue gehörigen Güettern zu handen des Jenigen einzuantworten, deme P. Hieronymus Strasser der reformierten Parfueser in Österreich und Steyer Provincial pro Syndico Sedis Apostolicae hierzue verordnen wierdet. Dieweillen aber gemelter Bischoue zu Piben, wie Vns Er Strasser angezaigt, jeziger zeit nicht bey seinem Bistumb, sondern sich in Crain befindet und

1178

schwacheit halber auch woll in etlich Monath nicht dahin gelangen mochte. So haben Wür demnoch anstatt seiner, dich zu Vnsern Commissario fürgenomben, des gnedigen Versehens du werdest dich in Sachen unwaigerlich brauchen lassen, inmassen dan Vnser gnediger beuelch hiemit ist, das du dich mit gemelten Haubtman einer gelegsamben, doch auch fürderlichen Zeit vergleichen, mit Ime Supra locum verfiegen und besagten Franciscanern nicht allein das beneficium und die angehörige Güetter alßbald würklich einantwortten, sonder in übrigen die gebier, und billichkeit verfiegen wollest. Dan es beschicht hieran Unser gnediger willen und Mainung. Geben in Vnserer Stadt Graz den Sechzehenden Februarii Anno Sechzehen Hundert und Neünzehen.

VII. Die 4. Junii praedicti anni 1619. fuit Ecclesia S. Antonii in Laurana cum cunctis ad eam pertinentibus ab Ill'^mo D. Stephano L. B. de Rovere Commissario Regio extradita, et restituta Fratribus Minoribus Provinciae Bosnae Croatiae praesentibus pluribus testibus, ut ex sequenti in italico idiomate confecto patet instrumento authentico:

1619. Ind ^e 2' ^a il giorno di Marte 4. Giug ^o .

Nêl Territorio di Lourana Giurisditione di Pisino, nel luoco di S. ^to Antonio. Presenti li Sig' ^ri Francesco Sabbat ^o Giudice di Fiume, Zuane (id est, Joanne) Miculanich Canc ^ro di Castua, Gio. Nicolo Cuntalich, Gio. Vincenzo Bono, Mattio Dissich Testimonii idonei, cognosciutti, chiamati, et pregati etc.

Dove essendo venuto l'Ill' ^mo Sig ^re Stefano della Rovere di Sua R. M. Consig ^re , Coppiero, Cap ^o di Fiume, et Giurisdicente di Castua etc. Ad instanza del Mol' ^o R'nd ^o P. Glavinich Ministro dell'Ord' ^e Francescano delli Zocoli di Minori Osservanti, et del P. Frà Bernardino Scrivanich Guard ^o , et d'altri Padri di Santa Maria di Tersatto, il quale P. Ministro prodosse, et reprodosse à Sua Sig' ^ria Ill' ^ma la gratiosa Commissione di Sua R. M. Pro'n Clement' ^mo etc. Delli 24. Gen' ^ro pross ^o passato, con la quale la prelibata Regia Majestà commanda à Sua Sig' ^ia Ill' ^ma , perche ponga essi R' ^di P. P. nel real, et corporal posesso della Chiesa, Monast' ^o , beni, et beneficio di S. Antonio pred' ^o vacante, et à essi P. P. Francescani gratiosamente concesso, come nella pred' ^a gratiosa Commissione si lege.

Onde il pred' ^o Ill' ^mo Sig' ^r Cap'o Commiss' ^o in cio deputato in esecution della sudetta gratiosa Commissione pose, et pone in real, et corporal posesso li sudetti R'ndi Padri Ministro, Guardiano, et altri Padri del Monastero di Tersatto, di essa

1179

Chiesa di S. Antonio, Monastero et tutte le sue habentie, et pertinentie, conforme il sotto annotato Inventario, removendo ogni, et qualsivoglia detentore, et cio con tutte le solennità di sono do campana, et altre ceremonie come è solito, et consueto, et tal posesso esso Ill' ^mo Sigr' Commissario consegna ad essi R. R. P. P. con tutti li honori, utili, entrate, et charichi, conforme alla gratiosa mente si Sua R. M. imponendo à essi R'ndi P. P. che imposterum debbano officiar detta Chiesa, goder, posseder, usufruttuar, meliorar, et non deteriorar tutti li sudetti beni etc. À cio furono presenti oltra li sudetti testimonii, il R'endo P're Antonio Murich Pievano di Lourana, Zuane Papich Supano con diversi altri Consig ⁱ contentanti, et concedenti etc. Tenore gratiosae Commissionis, de qua supra Vs. Ferdinandus etc.

Sequitur Inventarum bonorum supradictorum Ecclesiae
et Monasterii Sancti Antonii Vs.
La Chiesa etc. Dentro.

1. Un' Altar maggiore con il S. Antonio in mezzo.
2. Un' altro Altar da parte con un S. Giacomo.
3. Un'altro Altar con il quadro vechio, et statua di S. Pietro.
4. Doi altre statue vechie sobboite.
5. Un quadro di S. Antonio depento sopra la tela.
6. Un banco di ingenochiar.
7. Un Crocefisso in mezzo con il cisindelo di Ottone.
8. Il Coro sopra le porte della Chiesa.
9. Tre antipendii vechi.
10. Tre Fazoli vechi.
11. Una Campana picola.
12. Una campana mezana sopra la Chiesa.
13. Il Monastero destrutto.
14. Li vignami tutti con olivari attorno il Monastero.
15. Una Vignietta chiamata Ogradiza sopra le scale della strada di Lourana.
16. Una Vignia S in Apriz, Giacomo Curilich paga il quartese.
17. Un'altra Vignia in Apriz l'Eredi di Francesco Curilich pagano in quartese.
18. Un'altra Vignia in Apriz Giacomo Polcich alias Perdalich paga in quartese.
19. Un'altra Vignia in Bacovo paga il quartese Zuane Simaz.
20. La Casa del Sig'r Chnessich in Lourana paga il livello l. 19. sold. 10.
21. L'Ochimaz lassato di quo'm Francesca Chiolich paga l. 50. all'anno.
22. Un terreno, ò Vignia tenuta dalli Eredi di Gasparo Zavoja à Veprinaz paga il livello.

Die, et loco retroscriptis, ac praesentibus omnibus testibus, ac aliis restroscriptis.

Ill' ^mus D. Commissarius retroscriptous cum praesentia, scitu, et expressa voluntate retroscriptorum R. R. P. P. Ministri, et Guardiani constituit Procuratorem actorem, defensorem, factorem, et Commissarium dictae Ecclesiae S. Antonii, Monasterii, ac bonorum

1180

de quibus suprà c. Jannem Petrum Carbulinum praesentem, et acceptantem ad faciendum omnia opportuna, et necessaria nomine dictorum R'ndorum Patrum, Successorumque ipsorum cum auctoritate agendi etc. Defendendi etc. Aliaque faciendi etc. Sic, et omni meliori modo etc. Rogantes me Notarium etc.

Alexander Calvucius Sac ^a Imperiali auctoritate Notarius publicus rogatus scripsit, publicavit, aliena manu ex Instrumentorum suo Protocollo extrahere curavit, collationavit, in fidem se subscripsit, sugnumque etc.

(L. Si-
Gni)

VIII. Quo tempore, et qumodo Ecclesia S. Antonii cum bonis ad eam pertinentibus ad alienas manus pervenerit? Ex defectu scrupturarum, quae simul cum bonis transisse censendae sunt, nil certi asseri potest. P. Glavinich, qui anno 1648. suum opusculum typis mandaverit, loquitur quidem de Hospitio Lauranensi ut existenti, sed illud anno 1640. in nostra potestate non amplius fuisse, desumitur ex quodam diffinitoriali decreto, emanato ex Congregatione in Conventu Tersactensi die 24. Aprilis 1640. celebrato sequentis tenoris: Monasterium S. Antonii cum suis bonis recuperetur, et D. Baro Stephanus di Rovere Capitaneus terrae Fluminis demonstret, quo jure bona Monasterii S. Antonii possideat . Cum autem non sit credibile, ut idem D. Stephanus L. B. de Rovere, qui anno 1619. Commissarii vices sustinuit, dum bona Ecclesiae S. Antonii nobis restituerentur, praedicta bona vi occupaverit, dicendum est, eumdem ea justo aut emptionis, aut alterius contractus titulo possedisse, quem ille omnino ostendere debuit, quia praedicta bona post Fratrum inquisitionem semper apud ipsum, et suos haeredes manserint. Interim hoc certum est, quod Ferdinandus filius, et haeres Stephani de Rovere manserit debitor f. 1400. post suam mortem, hoc debitum ejusdem filius Benevenutus solvi voluit ex 4000. f. quos suus Genitor â Sua Caes'^a Majestate gratiosè obtinuit: I. A. Camera tamen noluit hoc debitum solvere ex praetacto gratioso deputato, unde debitum adhuc solvendum restabat anno 1735. ut infra videbitur. An verò hoc debitum conflatum fuerit ex eleemosyna Conventus, vel verò erat tanquam residuum pretium ex bonis Lauranensibus? Pariter nulla habetur certa notitia.

IX. Anno 1726. die 20. Maji, ut ex desuper confecto contractus instrumento claret, erant praedicta bona una cum vinea Comunschiak nuncupata vendita R'ndis Patribus Paulinis in persona A.R.D. Patris Dominici Novacich Provincialis Provinciae Istriae, et Vinodol pro Ducatis juxta aestimantionem 5600. qui ger. Mon. Faciunt f. 6346. X'r 40. quorum florenorum 1346. X'r 40. Dominus Venditor Ferdinandus Antonius L. B. de Rovere filius quondam Benevenuti de Ruvere, et ultimus hujus Familiae benigne P. P. Paulinis condonavit, et insuper 1000. f. apud eosdem investitos esse voluit cum onere 2. in hebdomada Missarum f. 1000. item permisit in manibus eorumdem Patrum pro manutenenda fundatione in Ecclesia Tersactensi â suo proavo Stephano anno 1625. facta, et liberam declaravit vineam Commuschiak â quocunque onere, ut ex §. 4. ejusdem contractus patet,

1181

qui ita sonat: Et perche la possessione alienata è stata nel passato obligata ad un' annuo censo, et livello di contante Ducati duodeci per l'officiatura dell' Altare dell'Ill ^ma Casa de Rovere posto nella Chiesa della Madonna Santissima delle gratie di Tersatto intitolato Sant' Anna, et di due Ziabra d'oglio in natura, alli R. R. P. P. e Convento di Tersatto annualmente: intende esso Ill' ^mo Sig' ^r Barone venditore, di renunciarla libera, et francha de tali aggravii, si come effettivamente s'obliga, et per francha, et libera la renuncia; per cio il residuo Capitale di f. 1000. allemani, che sono il saldo di totale pagamento delli f. 4000. sudetti cede, et renuncia alli moltò R. R. P. P. di Tersatto, et per essi da me Francesco Lorenzo Fraccassa Syndico Apostolico delli Convento, e Chiesa di Tersatto, accettati nelle mani delli Moltò R. R. P. P. Paulini, li quali si sono obligati, come effettivamente vogliono esser obligati di pagarlo, et esborsarlo alli sudetti R. R. P. P. di Tersatto, o chi per loro sino li primo 9' ^bre 1728. con il suo Interesse di cinque per cento all'anno, che principiara à correre il primo di 9' ^bre venturo del corrente anno 1726. senza alcuna eccettione, ò oppositione in contrario, di maniera, che col pagamento di detto Capitale, et Interesse, s'intenda perpetuis temporibus la possessione Commuschiak libera, et Franda di qualunque aggravio, e livello, et gia che il frutto del Capitale di sudetti f. 1000 importa qualcosa di più di quello, ci eran' aggravii sudetti, esso Ill' ^mo Sig'r Baron Venditore, ne fà una spontanea, e volontaria donatione alla Madona Santissima di Tersatto, raccommandando alli R.R. P. P. sudetti la pontuale officiatura dell' Altare di Sant' Anna.

X. Pro majori praecedentium, et subsequentium intelligentia advertendum, quod in anno 1625. die 7. Maji Ill'^mus D. D. Staphanus L. B. de Rovere S. C. M. Consiliarius, et Capitaneus Fluminensis se per publicum Instrumentum obligaverit ad erigendam Aram in honorem S. Annae, et Cryptam pro se suisque posteris in Ecclesia Tersactensi, quod et opere compevit. Praeterea ordinavit, ut ad dictam Aram primo die Veneris cujuslibet mensis cantetur unum Sacrum de Requiem cum libera pro suis antenatis, et aliis verò diebus Veneris una privata Missa legeretur. Pro hoc onere assignavit annuales 12. ducatos, qui faciunt germ. Mon f. 13. Xr' 16. exiguum stipendium. Anno 1584. quidam Gregorius Munticha Lauranensis donavit Ecclesiae S. Antonii vineam suam Commuschiak, quam dein Ill'^mo D. Stephano Ruvere erga 2. annuos cados <…> olei olivarum Fratres Conventus Tersactensis, ad quos una cum caeteris Ecclesiae bonis etiam praedicta vinea devoluta fuit, elocarunt. Postquam verò praedicta omnia bona ad manus Roverianas pervenerunt, praestatio olei etiam sub nomine stipendii pro Missis venerat. Hanc totam eleemosynam reduxit D. Ferdinandus Antonius de Rovere in praetacto contractu venditionis ad 1000. f. Capitalis; unde quolibet anno Conventui obvenissent f. 50. pro Missarum praedictarum celebratione.

XI. Quia autem praedictus Contractus rescissus, nescio, qua de causa? Erat, pristina eleemosyna olei, et 12. Ducatorum denuo Conventui pendebantur, usque ad mortem Illustrissimi D. Ferdinandi Antonii de Ruvere ultimi deficientis; Is enim in suo Testamento Viennae in Austria die 4. Octobris 1735. condito tam ad extinguendum jam memoratum debitum, tum ad congruum pro Missis determinandum stipendium §. 3. sequentem fecit dispositionem:

1182

Weilen ich in meines Herrn Vatters Benevenuto Freyherrns della Rovere hinterlassenen schrüfften gefunden, das ich haereditario Nomine dem löblichen Franciscaner Closter zu Tersato 1400 f. 40 Xr.' alß eine von meinen Grossvattern Ferdinand herrührende Post ganz gewiss und aufrecht schuldig seye, ich hingegen diese liquide schuld (so gern ich gewolt) biß dato nicht habe abführen können, alß thue ich in compensationem dises nunmehro an mich gedichenen wahren debiti dem besagt löbl. Franciscaner Convent zu Tersato meinen zu Lourana haben eigenthumblichen Weingarten Commuschiak genandt, sambt den dabey befindlichen Hauß, wie auch Instrumenten und Mobilien (ohne Ausnahm) sive vineam et domum instructam, so ich zusamben den innern werth nach auf 4000 f. schäzte, wie nicht weniger die dabeÿ ligende Kirchen Sancti Antonii Abbatis hiemit eigenthumblich ac omni respective jure et proprietatis et Patronatûs überlassen, und legiren, also und dergestalten das die wohl ermeldte Ehrwürdige Patres mit solchen weingarten, haus und Kürchen nach ihren belieben (gleichwie ich anmit zu disponiren befuegt bin) in perpetuum halten, schalten und walten könen; mit diesen außdrüklichen Onere jedoch, das gleichwie meine Voreltern eine Stüftung gemacht, das in besagten Closter zu Tersato an allen ersten Freytag des Monaths auf dem von denen selben fundierten Altar der h. Mutter Annae zum Trost des Stüfters so wohl als aller Verstorbenen der Familiae della Rovere ein Ambt mit dem Asperges gehalten, dan weithers alle Freytag des Jahrs hindurch zu sothannen Ende eine H. Meess gelesen werde, also auch mit haltung dieser gesungenen und lesung deren andern Heiligen Meessen unaussezlich fortgefahren werden solle: ohne jedoch, das erdeüte WohlEhrwürdige P. P. weder die 12. Silber Ducati (welche obiger Fundation willen von Jahr zu Jahr von mir biß anhero seynd entrichtet worden) noch die 2 dem Landbrauch nach so genante Spodi Öel (welche wegen des obgedachten weingarthens Commuschiak dem erholt löb. Convent all Jährlichen seynd erfolget worden) führohin mehr solten abfördern könen. In übrigen aber und so Man etwo dem oft bemelt löb. Franciscaner Convent nicht gestatten solte bona immobilia zu besizen, in diesen Fahl soll mein hierunten benambster Universal Erb damahl, wan er finito usufructu legato die Erbschaft antretten wird, schuldig seyn obigen weingarten, sambt dem hauß und Kürchen omni jure zu sich zu ziehen, und dargegen denen WohlEhrwürden Patribus 4000 f. pares Geldt (jedoch, wan es auf einmahl nicht geschehen kunte, nach und nach, so bald es aber immer möglich) hinaus zu bezahlen, welche 4000. f. alß anstatt des weingartens, theils in compensationem des obigen Crediti, und theils zu continuirung der von obgedachten VorEltern gemachten obigen Fundation dienen solten.

1183

XII. Quia Fratres jamjam Reformati nulla amplius bona immobilia acceptare nec potuerunt, nec voluerunt, ipsemet D. Baro Ferdinandus Antonius de Ruvere praedictum Capitale 3000. f. tantum apud Carnioliae Provinciam deponere intendit, et proposuit, ut ex syngrapha signata Viennae 8. Junii 1736. et propria subscripta patet, quae ita sonat:

Ego infrascriptus virtute praesentium fidem facio, quod cum P. P. Franciscani Provinciae Carnioliae mea bona stabilia acceptare recusent, in vicem eorum Capitale 3000. f. ad Excelsam Provinciam Carnioliae deponere velim, ex quo Conventui Tersactensi quotannis debitum Interesse tribuatur, ipsi verò Patres Tersactenses legata jam ab Antecessoribus meis Sacra perficere teneantur. Datum Viennae 8. Junii 1736.

(L. S.) Ferdinandus Antonius L. B. â Ruvere m'ppa

XIII. Quamvis Ill'^mus D. Ferdinandus Antonius de Ruvere se obligaverit ad deponendum tam ad extinguendum debitum f. 1400. quam ad congruum stipendium pro Missis fundatis loco 12. Ducatorum, et 2. cadorum vulgo ziabra olei f. 4000, vel juxta posteriorem declarationem 3000. f. attamen nec ipsemet, nec ejus haeres Ill'mus D. Josephus Benevenutus L. B. dell' Argento id opere compleverunt, sed haeres praedicta bona occupavit, ac anno 1770. die 24. Julii denuo R'ndis Patribus Paulinis Provinciae Istriae, et Vinodol, seu valiis vinariae divendita erant cum obligatione, ut P.P. Franciscanis Conventus Tersactensis pro celebratis Missis annuè tribuanr 12. Ducatos, et 2. cados olei, prout semetipsos etiam obligarunt in pšraedicto emptionis contractu. Majorem notitiam de Hospitio Lauranensi, et fundatione Ruveriana ob defectum Instrumentorum, quae aut perierunt, aut emptoribus extradita erant, haurire non potui.

Additamentum II.
De
Hospitio Salcanensi.

Caput I.
De Vico Salcanensi, ac de Origine, et Progresu
Hospitii Regularis.

I. Vicus Salcanum in pede Montis Aquarii, seu Scaunizza, nunc Montis Sancti nomine insigniti, cujus verticem Ecclesia, et Conventus B. V. Mariae Gratiarum coronant, duabus circiter leucis italicis meridiem versus dissitus, nomen â Castro Seligan, cujus eversi rudera retro hortum Regularis Hospitii juxta limpidissimum aquae fontem etiamnum conspiciantur, sibi insidente mutuâsse videtur: quamvis nonnulli Scriptores Siligani Castelli originem ad tempora Attilae reducant, nulli certo innixi fundamento, sed potius inani auctoritati fidem adhibentes, certum tamen est praedictum Castellum antiquum fuisse, imo, ut aliqui praetendunt ipsa Goritiâ

1184

antiquiorem, utriusque tamen et Seligani, et Goritiae expressiorem memoriam non est reperire, quam in sbinis diplomatibus Othonis III. Imper. emanatis anno 1001. quae cl. P. Franciscus Maria de Rubeis Ord. Praedicatorum in Monumentis Ecclesiae Aquilejensis ad vitam Joannis IV. ejusdem Ecclesiae Patriarchae c. 53. pag. 489. et seqq. refert: quantum ad propositum Otho Imper. inter caetera â se Joanni Patriarchae Aquilejensi donata Selgani, seu Silkani, nunc Salcani castri, et Goritiae sic meminit: Medietatem unius Castelli, quod dicitur Seliganum, et medietatem unius villae, quae Slavica lingua vocatur Goriza: in altera donatione residuae medietatis, quam Imperator Wericheno, seu Variento Comiti Forojuliensi fecit, haec habet: Dedimus medietatem praedii, quod Joanni Vn'bli Patriarchae Aquilejensi concessimus, Silkano, Goritia etc. Haec duo itaque antiquissima sunt monumenta, in quo Seligani fiat mentio.

II. Antequam Ecclesia Montis Sancti supra Salcanum Fratribus Minoribus Provinciae Bosnae Croatiae â Serenissimo Archiduce Carolo consignata fuisset, habuit jam ea quasdam domos, hortos, et vineas Salcani, in quibus Ecclesiae proventus recondebantur, et asservabantur: sic enim Lucas Pesdenteub vendidit quamdam domum Salcani penes domum Ecclesiae S. Stephani sitam Provisoribus Ecclesiae S. Mariae in Monte Skaunizza pro pretio ducatorum 38. et solidis 24. anno 1551. Domus haec introductis subinde Fratribus Minoribus virtute Archiducalis Decreti cum Ecclesia B. V. in Mkonte Sancto extradita, subinde â P. Mariano â Bosnia cum domo Antonii filii Jacobi Bresungar permutata fuit die 25. Januarii 1574. ùt ex extante adhuc hodiedum in Originali permutationis instrumento, quod brevitatis gratia immitto apertè constat. Praeter hanc domum habuit Ecclesia, et alias domos Salcani vel titulo donationis, aut emptionis ad eam devolutas.

III. Dum Fratres Minores ex domunculis ad Ecclesiam Beatae Virginis Mariae spectantibus Regulare Hospitium construere cogitarent, nimia loci angustia coarctati terrena quaedam B'^mae Virginis Gratiarum remotiora, pro domunculis quibusdam construendo Hospitio vicinis cum Perillustri Domino Balthasare Arardi de Senemport Consiliario Caesareo, et nepotibus ejus ex fratre Roberto, interventibus Conventus Syndicis, et Procuratoribus DD. Francisco Maskone, Prospero Posarello, et Jacobo Zaffarino, et obtenta desuper Ferdinandi II. Imperatoris facultate, praeviè utrinque facta aestimatione permutarunt, ut protensius, et commodius Hospitium Regulare congerere, et construere potuerint. Sequitur

Aestimatio Arardiana.
Addi 26. Octobris 1628. Indictione und' ^ma

Noi Andrea de Peslaro Gastaldo del Paese, et Massimiliano Flameo, et Joanne Bap'ta Traverso muratore estimatori eletti, per il Mag' ^co et Nob. Sig' ^r Francesco Mascone Procuratore del V'ndo Convento delli R'ndi Padri della B' ^ma Vergine Maria de Monte Santo sopra Salcano con il consenso del M.' ^o R'ndo Padre Bonaventura Sbona Guardiano del detto Monte Santo de una, et il M' ^o Ill' ^re Sig' ^r Baldassar Arardi di Senembort Caesareo Cons. facendo â nome suo, et delli Ill' ^ri Sig' ^ri figlioli del q. S.' ^r Ruberto suo fratello â stimar li lochi infrascritti

1185

di detto Sig' ^r Arardi posti in Salcano, quali intende di permutar con detto Convento, et specialmente una casa cooperta di coppi pianelata posta nella Villa di Salcano con la braida contigua confinante con la strada pubblica di detti R'ndi Padri, Andrea Marussig, et Andrea Sinko, et li heredi Zuajeri, quali da noi visti, et mensurati stimammo ut infra vid.

Die jovis 26. mensis Oct. 1628.

In Salcano in domo RR. PP. â Monte Sancto publicata fuit suprascripta aestimatio per suprascriptos aestimatores, lecta per me Flameum Not. et alterum aestimatorem, quam laudavit D. Arardi nomine suo et Dominorum haeredum q'm D. Roberti Arardi, pro quibus promisit de rata. Nob. D. Franciscus Masconus Procurator ipsius Montis S. laudavit cum praesentia suprascripti R'ndi p. Custodis.

Aestimatio bonorum B. Virginis

Noi Andrea Peslaro Gastaldo del Paese eletto per il Molto Ill' ^re Sig'r Baltassare Arardi Caesareo Consig&. da una, et Massimiliano Flameo eletto per il M.' ^o Mag' ^co , et Nob. Sig'r Prospero Posarello Procuratore del R'ndo Convento del Monte Santo con la presentia del Molto R'ndo Padre Bonaventura Sbona Guardiano del Monte Santo, à stimar li beni infrascritti della Beatissima Madre di detto Monte posti in Salcano, li quali da noi visti, et mensurati, et ben considerati stimammo in scientia, et conscientia nostra, ùt infra etc.

1186

Dicto die

Publicata fuit suprascripta aestimatio per suprascriptos, lecta per me Flameum Not' ^m et alterum aestimatorem suprascripto Perillustri Domino Baldassari praesenti, et pro se ipso, et nomine Illustrium Dominorum haeredum q'm Illustris D. Roberti ejus fratris, et Ad'm R'ndo Patri Bonaventurae Sbona Custodi, et Mag' ^co et Nob. D. Prospero Posarello Procuratori ipsius DD. q'm Illustris D. Roberti fratris sui haeredum nomine, pro quibus promisit de rato, laudavit etc. Et dictus Mag' ^cus , et Nob. D. Prosper cum praesentia, et consensu Ad'm R'ndi D. Sbonae Custodis ibidem praesentis, et consentientis pro se, et aliis Confratribus laudavit. Praesentibus ibidem Ad'm R'ndo D. V>alentino Bassino, et Joanne, et Francisco fratribus Millost de Salcano, Antnio Bensa, Urbano Tarcogna testibus.

Suprascriptis anno, Indictione, die, loco, et testibus ibique perillustris D. Balthasar Arardi Caes. Cons. etc. per se, et nomine etiam Illustrium DD. haeredum q' ^m Ill' ^ris D. Roberti Arardi fratris sui, pro quibus, ut supra etc. titulo perpetuae, et irrevocabilis permutationis semper, et in perpetuum dedit, et permutavit Mag' ^co , et Nob. D. Prospero Posarello, et Jacobo Zaffarino Procuratoribus B'mae Virginis Mariae Montis Sancti supra Salcanum ibidem praesentibus, et acceptantibus pro se, et futuris successoribus, et Procuratoribus, et pro ipsa V'nda <Ecclesia B'mae Mariae cum praesentia ipsius R'ndi Patris Custodis, quo supra nomine permutantibus domum cuppis coopertam sitam in Salcano cum braida contigua confinantem cum via publica, et bona ipsius B'mae Virginis Mariae, Andrea Sincho, Andrea Marussig, et haeredibus quondam Blasii Zuajer de Salcano, salvis etc. cum onere solvendi singulo anno de affictu Ill' ^mo D. Ferdinando Lib. Bar. ab Attimis etc. Pisinalia sex tritici, et unam urnam vini, et unum par gallinarum singulo anno, et cum ejusdem Domini licentia in scriptis data manu propria ipsius Domini Baronis sub die 26. Octob. currentis Gradiscae, et â me Notario visa, et lecta, et ipsi D. procuratori relecta, ad habendum, tenendum, possidendum, dandum, donandum etc. Et hoc pretio florenorum quatuorcentum, octuagin-

1187

ta quinque Crucig. quadraginta quatuor, de cruciferis sexaginta in singulo juxta aestimationem suprascriptam, ab utraque parte laudatam. Et e contra dicti D. Prosper, et Jacobus Procuratores cum praesentia ipsius R'ndi D. Custodis per se, et futuros Successores dederunt, permutarunt, et tradiderunt titulo perpetuo, et irrevocabilis permutationis ipsi perillustri Domino Arardi ibidem praesenti, et pro se, et ipsis DD. haeredibus q'm Ill' ^ris Domini Roberti ejus fratris, et eorum haeredibus, et successoribus bona superscripta in superscripta aestimatione contenca vlc&. campum Sabishi puti , alterum ad Ledinah , alterum sotto S. Vido , et vineam cum pecia campi Sagradom juxta confines descriptos in supra scripta aestimatione de uno in unum cum onere lib. unius olei Venerandae Ecclesiae Parochiali S. Staphani Salcani pro vinea, et campo ibi contiguo, et mediae lib. etiam olei ipsi V'ndae Ecclesiae pro campo Na ledinah . Ad habendum, tenenrum, possidendum, dandum, donandum etc. Et hoc pretio florenorum quatuorcentum quinquaginta septem Kruc. quadraginta, de Cruc. sexaginta in singulo juxta aestimationem suprascriptam ab utraque parte laudatam. Et quia bona ipsius D. Arardi valent de luri bonis ipsius B'mae Virginis confessis fuit habuisse, et effectualiter recepisse â suprà scripto D: Procuratore renuncians omni, et cuicumque exceptioni: constituentes se dicti Domini permutantes suo, et quo supra nomine alterius, et alter alterius bona ipsa, ut supra in permutationem data tenere, possidere, donec etc. quam etc. Promittentes dicti Domini permutantes unus alteri, et alter alteri juro se, et haeredibus eorum, et successoribus bona ipsa, ut supra invicem in permutationem data in jure legitime defendere, et manutenere; et litem non inferre, nec inferenti consentire, sed praesentem permutationem, et omnia, et singula in praesenti permutationis instrumento contenta semper habere firma, rata, et grata, attendere, et observare, et manutenere, et nunquam contra facere, sub mutua obligatione omnium bonorum suorum, et ipsius B'mae Virginis Mariae mobilium, stabilium praesentium, et futurorum.

Suprascriptum permutationis Instrumentum fideliter Maximilianus Flameus publicus Caes. ^a auctoritate Notarius in notam sumpsit, publicavit, et descripsit etc.

IV. Ut praesens permutatio firmior persisteret, ac remotior ab impugnatoribus esse, ipsi permitantes Caes^o-Regiam confirmationem obtinuerunt anno sequenti die 14. Maji sequentis tenoris:

Wür Ferdinand der Ander von Gottes Gnaden Erwöhlter Romischer Kaÿser, zu allen Zeiten Mehrer des Reichs, in Germanien, zu Hungarn, Behaimb, Dalmatien, Croatien, Sclavonien König, Erzherzog zu Österreich, Herzog zu Burgund, Steyer, Carnten, Crain und Württenberg, ober und Nider Schlesien, Marggraf in Maren, Ober und Nider Laussniz, Graf zu Tyrol und Görz etc. etc. bekennen hiemit für Vns, Vnsern Erben und Nachkomben, und thun kund meniglich, alß Vns N. die Franciscaner Vnser Lieben Frauen Kürchen zu Salkan durch ihren abgeordneten Mitbruedern Priester Joan Franciscum Cenda umb Vnsern allergnädigsten Landfürstlichen

1188

Consens, damit Sye zu erweiterung Ihres Closters einen Wexel umb ein ihnen von Closter zimlich weith entlegenen Grundstukes mit Balthasern Arardi gegen ein nechsten an das Closter anrainende orth treffen mögen, in Diemuth angelanget und gebetten, das Wür demnoch auß beweglichen vrsachen und auf die in sachen einkombene gehorsambiste bericht in solches begehren hiemit in Gnaden auß beweglichen vrsachen eingewilliget, thuen soliches auch wissentlich und in Kraft dits brieffes, also, das die Supplicanten zu erweiterung ihres Closters mit besagten Arardi das jenige dem Closter zimlich weith entlegene Grundstuks gegen den nechst anrainenden orth gehorsambst gebettner massen außtauschen mögen mit vrkund dits brieffs, der geben ist in Vnserer fürstlichen Haubtstadt Graz den 14. Tag des Monaths Maÿ in 1629. Jahre.

V. Anno 1630. Ill'^mus D. Comes Raymundus â Turri ardentissimus B. Virginis in Monte Sancto Mariophilus, et fautor Seraphicae Religionis munificentissimus, non solum censum unius urnae vini, tritici pesinalia 6. gallinarum 2. et 10. ovorum, quem ex fundo domus, vineae etc. nuper titulo permutationis cum Arardi factae, quot annis eidem pendere debebant Fratres, ut in mox laudato aestimationis, et permutationis instrumento est visum, sed etiam adjacentem suam vineam, Ronchum, et domunculam pleno jure donavit, cessit, transtulit, et renunciavit Ecclesiae B. V. Mariae in Monte Sancto, quae ex sequenti donationis instrumento clarius patet.

In Christi Nomine Amen. Anno ab ejus Nativitate 1630. Ind' ^ne 13. die vero Lunae 8. mensis Julii. Actum in Prestavo Ill' ^mi D. Comitis Mathia â Turri parum extra Goritiam in aula magna praesentibus ibidem testibus infrascriptis etc. Ibique Ill' ^mus D. Raymundus Phoebus â Turri Comes, et Lib. Baro S. R. I. de Valsasina, Dominus Vipulcianiz non vi, dolo, metu, aut aliqua alia sinistra machinatione seductus, seu circumventus, sed sponte, liberè, simpliciter voluntarie, et ex certa animi sui scientia, ac deliberata voluntate motus, charitate, et devotione, quibus prosequitur, et observat V'ndam Ecclesiam Beatissimae Virginis Mariae supra Montem Salcani, omni, quo potuir, ac potest meliori modo, via, jure, et forma per se, suosque haeredes, et successores jure perpetuae, et irrevocabilis donationis inter vivos, quae nullo unquam tempore, aut quavis de causa, et occasione valeat infringi, aut revocari, dedit, donavit, cessit, transtulit, et renuntiavit, dat, donat, cedit, transfert, et perpetuo donat, ac Dei amore in eleemosynam renuntiat praelibata Venerandae Ecclesiae Divae, et Intemeratae Virginis Mariae supra Montem Salcani pro ea praesentibus, stipulantibus, et acceptantibus Ad'm RR. PP. Bonaventura Sbona Diff' ^ore Provinciae, et Georgio Ugollino Guardiano Ven. Conventus praefatae Ven. Ecclesiae Divae Virginis, ac Spirituali D. Francicso Muskono Procuratore ejusdem Ven. Ecclesiae, et Conventus absente attamen pro eo stipulante, et acceptante me Notario infrascripto tanquam publica persona; Braidam unam cum Roncho contiguo, et adhaerenti quantitati camporum duorum in circa vitibus, et arboribus plantatam positis in territorio Salcani prope contam dicti loci una etiam cum domuncula desuper muro constructa, et tegulis cooperta confinante â solis ortu cum bonis Ill' ^mi Domini Friderici Lib. Bar. de Atthimis D'ni S. Crucis ei cessis per Ill' ^mum Dominum Comitem Mathiam â Turri, â meridie cum via consortiva tendente ad fontem retro castrum, ab occasu cum. D. D. filiis, et haeredibus q' ^m Ill'mi D. Roberti Arardi se Sennenbort, et â septentrione cum Jacobo Zefferino cum Hospitio antelati Ven. Conventus posito in Salcano, et cum haeredibus q' ^m Blasii Zuajeri

1189

de eodem loco, pro quibus Braida, horto, et domuncula in praesentiarum usque RR. PP. ejusdem Ven. Conventus solvere tenebantur DD. Antecessoribus ejusdem Ill'mi D. Donantis de affictu annuali vini urnam unam, tritici pesinalia sex, gallinas, sive cappones duos cum ovis decem, prout partes ipsae affirmarunt, qui etiam affictus de caetero per Ill'mum D. Comitem suprascriptum remissus, et eodemmet jure cessus, et donatus sunt praelibatae Ven. Ecclesiae pro ea stipulantibus, et acceptantibus, ut suprà. Ad habendum, tenendum, utendum, et perpetuo fruendum cum omni jure, actione, usu, requisitione, utili dominio, proprietate, accessibus, et egressibus liberis, et expeditis usque ad vias publicas renuntians memoratus Ill' ^mus D. Comes donans per se, suosque haeredes et successores cuicunque exceptioni, et beneficio cujuscunque legis, quo modo aliquo contravenire, et contraviare praesenti voluntariae, liberae, perpetuae donationi. Promittens praefatus Ill' ^mus D. Comes donans per se suosque haeredesm, et successores antedictae Ven. Ecclesiae pro ea, ùt suprà, praesentibus, stipulantibus, et acceptantibus suprascriptis Ad'm RR. PP. Definitore Provinciae, Conventus Custode, et me Notario infrascripto tanquam publica persona nomine Sp. D. Maschoni Procuratoris absentis, sed veluti praesentis de legitima evictione, et manutentione Braidae, Ronchi, et domunculae supradonatorum contra quoscumque in judicio, et extra, praesentemque donationem cum omnibus, et singulis in praesenti instrumento conentis, et expressis velle perpetuo habere firmam, ratam, et gratam observare, adimplere, exsequi, et non contravenire per se, vel alios aliqua ratione, causa, ingenio, seu praetextu sub obligatione omnium suorum bonorum mobilium, stabilium. praesentium, et futurorum, non refragando etiam, quin praesens donatio, quatenus opus sit, insinuetur Decreto judiciali, et authoritate Ill' ^mi D. Capitanei Goritiae, et illius inclyti Tribunalis supplendo cuique defectui: hoc, et omni meliori modo etc. etc.

Praesentibus Ill' ^mo , et Ad'm Ill'ri, et Excel' ^mo D. D. Friderico lib. Bar. de Atthimis, Domino Sanctae Crucis, Hortensio Locatello Caes. Con ^o Joanne Baptista del Mestri de Schemperck, Matio Mozzi Cremonense, et Bartholomaeo Taliati Tulminensi testibus adhibitis. etc.

Praemissum donationis instrumentum rogatus fideliter in notam sumpsit, et publicavit, requisitus eduxit, subscripsit, et signavit Leonardus Franzonus publicus Caesarea authoritate Notarius, et Cormoni Cancellarius etc.

VI. Habito sufficienti fundo partim cum aliis bonis Ecclesiae Montis Sancti permutato, partim â praedicto Ill'mo Comite â Turri eidem donato, ARP. Bonaventura Sbona Provinciae Pater, et actualis Guardianus Montis Sancti formatum, ut dici solet, et regulare Hospitium, quod in praesens visitur, construere coepit anno 1631. ut videtur ex incisione, quam arcus portae lapideus inferioris penûs praefert: intra biennium aedificavit ad meridiem quatuor Cellas, et ad septentrionem tres, et gradus, per quos ex inferiori contignatione Hospitii ad Dormitorium, inde sub tectum ascenditur usque ad medietatem hodierni Hospitii, sive ad ambitum ejus asseribus stratum, ut ex tecti tegulis tribus ad meridionalem partem in occidentali extremitate positis dignoscitur: omnes quippe illi tres lateres aedificium Hospitii sub tectum Anno 1632. esse redactum testantur. Tempore actualis hujus aedificii alia cujusdam terreni accessit Hospitio donatio facta

1190

ab Ill'mo D. Joanne Philippo Comite â Turri filio praelaudati D. Raymundi anno 1632. die 22. Maji. Ex quo patet, quod Regulare Hospitium Salcanense plurimum Ill'mae Comitum â Turri familiae debeat.

VII. Quod Fratres utramque â praedictis Ill'mis Comitibus â Turri donatam terrae portionem in qua praesens hortus, et viridarium consitum concluditur, muro vallare, cingere, et cum Braida, sive vinea Arardi, quae jam antea concta fuisse ex instrumento aestimationis supra laudato scitur, jungere coeperint, idque operis ducto in super ex platea, qua ad S. Leonardum itur, penes domunculam Delfinorum a Hospitium usque muro sub locali regimine saepefati P. Bonaventura Sbona A'^o scilicet 1633. compleverint, conjecto ex cuneo lapidei arcus supra portam, per quam ex area Hospitium inter, et publicum S. Antonii Patavini Sacellum interjecta ad hortum penetratur: Is quippe dictum annum 1633. cum littera T. quae aut Ill'^morum Donatorum Comitum â Turri, aut Aedilis Traversae cognomen significare videtur, incisum praefert. Septimo dein anno videlicet 1640. 2. Aprilis, postquam Regulare Hospitium exaedificatum, et terrae ab Ill'mis Comitibus â Turri donatae muro fuissent cinctae, quaedam domuncula ad Fratres ARR DD Joannem Jacobum Parochum Praebacinae, Carolum Parochum ad S. Joannem in Duino, et D. Joannem Baptistam Delphinos spectans, interveniente Syndico Apostolico Francisco Romano, t accedentee consensu D. Leonardi de Valentinis Exactoris Cameralis pro Ill'^mo Comite Jacobo ab Attimis, empta fuit f. 16. Diruta subinde hac domuncula publicum ex platea aditum A'^o 1642. sub regimine P. Francisci Cenda spectabili porticu recluserunt Fratres, ut colligitur ex contemporanes cunei incisione, qui arcum portae porticus consolidat. Porticus haec eo in loco, quo hodie chorus Capellae S. Antonii adjectus extat, aditum ad Hospitium tum Religiosis cum jumentis, et curribus praebuisse dicitur ad annum usque 1734.

VIII. ARP Casparus Pasconi anno 1735 in Moderatorem totius Provinciae assumptus ex dejectis ad septentionalem partem dictae Capellae existentibus domibus jam olim a diversis proprietariis comparatis, et area stabulis vicinam ampliavit, et Sacellum S. Antonii protensius fecit, porticum verò â meridionali Sacelli parte ad septentrionalem ftransferens in eadem arca collocavit. Prima porro domus proxima acello S. Antonii, ex qua subinde nova Sacristia est fabricata, empta fuit interveniente Syndico Apostolico D. Francisco Persini ab Andrea Marusig die 24. Oct. 1650. ducatis 27. Altera domus stabulo nostro adjacens spectabat ad D. Balthasarem Arardi, quae anno 1650 cum alia domo ad Ecclesiam B. V. spectante permutata fuit. Tertia domus in eadem serie domorum existens cujusdam Elisabethae Carneucka, seu Carnelli viduae Hospitio accessit anno 1651. pro qua spectabilis Dominus Franciscus Persinus Syndicus Apostolicus facta praevie aestimatione ab Aedili Traversa numeravit, et solvit f. 84. Plures adhuc domus olim ad Ecclesiam B. V. Mariae Montis Sancti spectantes partim emptae pro Hospitii extensione, et Ecclesiae emptae erant, partim cum alis permutatae, quae Hospitii commoditati magis deserviebant, aliae, quae superfluae videbantur aliis emptoribus divenditae et pretium in fabricam conversum Instrumenta desuper facta brevitatis causa consulto ommittenda censeo.

1191

Caput II.
De vicissitudinibus Hospitii, notabilioribusque
ejusdem accessibus.

I. Nobilis Domina Ursula Vintana Beatissimae Virgini Montis Sancti singulari devotionis affectu addita, in hoc Sacro delubro ultimum vta tempus transigere decrevit, in hunc finm etiam omnia sua bona mobilia, et immobilia, praesentia, et futura reservato sibi solo censu Vitalitio Ecclesiae Montis Sancti donavit, ipsamque donationem pro firmiori subsistentia per D. Carolum Cusmina Notarium in publicum instrumentum die 5. Junii 1665. redigi curavit, hac adjecta conditione, ut Fratres Hospitium in Civitate Goritiensi, seu saltem prope eam construerent. Quia verò VDiff'rium praedictam donationm sub dato Camnicii 29. Januarii 1669. acceptare renuit, cum obligatione aedificandi Goritiae Hospitii, per quod necessario hoc Salcanense deseri debuisset, praedicta Ursula suae pietati, ac studio, quo in B. V. Gratiarum, et Fratres Montis Sancti ferebatur, insistens, aliam legalem, et absolutam sine ullius modi, conditionisque adjectione praeter usus fructus reservationem omnium bonorum confecit donationem die 22. Martii anni ejusdem 1669. Porro bona omnia haeredum Vontanorum aestimata erant f. circiter 8000, divisa inter 4. filias venit ad Ursulam summa f. 2069.

II. Post mortem Ursulae Vntanae, quae circa finem anni 1677. accidisse creditur, Conventus Monialium S. Clarae â Joanne Jacobo Vintana sororum Ursulae, Dianae, Barbarae, Elisabethae, et Dorotheae genitore totius facultatis in testamento, tum codicillo 4. Martii 1622. confecto hae res eo pacto scriptus, si legitimae ejus filiae absque haerede decesserint, ille totam haereditatem vontanam adeat, Procuratoribus Conventus Montis Sancti litem movit, haereditatemque Ursulae Vontanae praetendit. Partes, ut honestati, expensisque parcerent, in Ill'^mum Dominum Comitem Herbardum Kazianer compromiserunt, se sententia, quam ille tulerit ceu arbiter, prompte parituras: qui datis sibi â partibus informationibus bene expensis inspectisque utrinque juribus declaravit, definivit, et decidit, ut Conventus Monialium semel pro semper Conventui Montis Sancti tam pro funeralibus, sepultura, et 400. celebratis Missis,, quam pro victu per 14. annos praedictae Ursulae, et suae servae subministrato numerent f. 1200. quibus loco totius substantiae Fratres contentari debuerant, licet nec pro solo victu sufficientes essent. Hic tamen adverte, quod bona Ursulae Vintanae, quae Domino Thoma Rogerio Vogel A'^o 1676 ab ipsa elocata fuere, ab eodem jam Vogelsperg A'^o 1711. vi Decreti Guberni I. A. Graecii 10. Octobris ad supplicem P. Romualdi Sitter actualis Provinciae Ministri dati, fuerint soluta f. 450. quae pecunia in novum Conventus Montis Sancti aedificium impensa fuit.

III. Quod Ursula Vintana â Fratribus obtinere non potuit, ut scilicet Hospitium Salcanense transferretur Goritiam, hoc anno 1683. ipsimet Fratres Montis Sancti attentarunt, ut nempe in Civitate Goritiensi, vel prope aedificaretur novum Hospitium ob causas in Supplici ad Venerabile Diffinitorium dato contentas, quod <…> hujus est tenoris:

1192

Ad'm R'ndi Patres Min'r, et Custos, R'ndi Patres Diffinitores!

Patres Guardianus, et Discreti hujus Conventus Montis Sancti supra Salcanum humiliter exponunt Vn'bli Diff'orio, quod propter distantiam Civitatis Goritiensis â Salcano Fratribus infirmis raro de medicinis, rarius de Chyrurgo, rarissime de Medico tempore opportuno provideatur, et hinc fit, quod infirmi ob defectum necessariorum plurimum patiantur, et aliquibus quandoque mors acceleretur. 2' ^dò Fratres ad Civitatem missi pro negotiis Conventus, ùt plurimum cum magno suo rubore, atque saecularium frequentissimo fastidio, debeant ibidem hospitium ad tempus meridianum emendicare, vel verò negotiis imperfectis cum detrimento Conventus domum reverti. 3' ^tiò Fratres itinerantes praesertim aliarum Provinciarum ad Civitatem cum perveniunt, ad publicum hospitium, vel privatam aliquam domum accedunt, ibique per plures dies quandoque commorantur cum Religionis dedecore, et Saecularium admiratione. Idcirco nomine totius Conventus supplicamus, quatenus pro infirmorum Fratrum necessitate, pro itinerantium diversorio, exmissorum ad negotia commoditate Vn'ble Diffinitorium licentiam concedere dignaretur Patribus Gvardiano, et Discretis aliquod Hospitium cum quatuor, aut sex cellis erigendi ibidem Goritiae etc. Ex Conventu Montis Sancti die 10. Octobris 1683.

Fr' Bartholomaeus Zulliani lect. Gn'lis, et Discr. Con' ^tus
Fr' Bernardinus Rodar Vic. et Discr. Conventus
Fr' Sigismund Sigonius Discretus Conventus
Fr' Gaspar Beltram olim Min'r Pro'alis
Fr. Bonifacius Pullini Guardian.

IV. Patres Discreti â Vn'bli Diffinitorio favorabile tulerunt responsum ex Congregatione Provinciali Camnicii die 18. Octob. celebrata hujus tenoris: Ut petitio Patrum Discretorum Conventus Montis Sancti pro erectione hospitii in Civitate Goritiae locum habeat, annuit quidem Vn'ble Diffinitorium, ita tamen, ut omnino observatis ex toto Apostolicis, et Ordinis Constitutionibus fiat, et instituatur. Die 18. Oct. Camnicii 1683. = Fr' Casimirus Dimiakovich Vn'blis Diff'rii Secret' ^us Habito consensu Vn'blis Diffinitorii petierunt etiam Patres Montis S. facultatem aedificandi Goritiae Hospitium tam â Magistratu civico, quam ab Inclyti Comitatus statibus, ab utroque loco facultas concessa fuit, et quidem â priori sub die 27. â posteriori 29. Novembris anni ejusdem. Idcirco aestimatio dein Hospitii Salcanesis, attinentiarumque hoc anno facta fuisse videtur, ut ex divenditi, si fieri posset, Hospitii Salcanensis pretio f. 6598. recens Goritiense construeretur. Quoniam verò nullus fortasse emptorum (quos inter potiores desideratissimae Societatis Jesu inclytos Patres fuisse, ex ipsorummet confidenti relatione Nostrates quidam etiamnum superstites intellexerunt) comparuit, qui statutum in aestimtione pretium exolveret, aut denique alia obvenêre impedimenta, quibus minus facile praestitutum Hospitium Goritiae construi potuit: Patres Montis Sancti inter-

1193

misso, quod moliebantur, aedificio, animos ad Salcanense Hospitium sartum tectum servandum, et â saeculari habitatione, et strepitu prorsus sejungendum adjecêre.

V. Aunde anno 1694. die 9. Novembris fundum quemdam ab omni censu, ac onere liberum cum muris Hospitio contiguis â D. Caspare Craveggia Salcanensi pro 36. libris sub Guardianatu P. Philippi Columbichii emerunt. Anno item 1699. quo Conventui Montis Sancti P. Sigismundus Sigonius praefuit, ultima portio domuum Zefferinarum in exigua quadam vinaria pennu consistens 60. libris aestimata empta fuit, et in stabulo snimalium adjecta. Anno mox sequente scilicet 1700. Id. P. Guardianus retro rudera diruti castri Selligan limpidissimum fontem in arcam muratam conclusit, ut patet ex incisione superliminari: OPUS FRATRUM MINORUM MONTIS SANCTI SUB G. P. F. S. S. L. J. ANNO MDCC. lege: Opus Fratrum Minorum Montis Sancti sub Gvardianatu Patris Fratris Sigismundi Sigonii Lectoris Jubilati etc. Inde aquas per hortum mediis siphonibus plumbo fusis, et subteratis ad culinam usque Hospitii, et inde subtus ambitu ad area stabulorum adduxit, ut porro siphones ab arca aquarum suffussos â penetratioribus Vinitorum sulvis immunes faceret, portiones duas terrulae illius, cui siphones commissi fuerant, ab omni onere liberas per Perill'^rem D. Bartholomaeum Beucig al Ill'^mo D. Ferdinando Barone Edling, et Laurentio Abrahamig pro libris 235.anno 1701. emi curavit.

VI. Juvat hic dicti aquaeductus designationem in cubili Patris Praesidentis asservatam inserere, quae ita sonat

Notizia, come hà il suo giro il canale dell' aqua, qual
corre per il orto dell' Ospizio.

Primo. Hà la sua Origine alla casetta di muro con la porta, et seratura, sopra essendo due chiavi ligate asieme nella salvarobba.

Secondo. Corre per il Orto di Martino Plenchich assai profondo, et vienne alla strada del muro dell' Orto, dove è una pietra segnata con la calzina.

Terzo . passa il Muro dell' Orto, et come appresso un olivario con una pietra segnata con la calzina.

Quarto. altro segno sopra un olivaro parimente segnato.

Quinto. altro segno sotto una ruppe.

Sesto. altro segno sotto un scoglio.

Settimo. altro segno sotto un' olivaro.

Ottavo . altro segno sotto una nogara.

Nono. altro segno al principio d' una pergolata di mezzo.

Decimo. altro segno nell' entra sotto la prima pergolata.

Undecimo. altro segno sotto la medema pergolata, dove poi corre al luogo della salria segnato con una pietra.

Duodecimo. da questa corre dritto alla cucina, qual passa per la medema per l'ambito per la salvarobba, et vien' al cortile dei legni, et sotto una pietra segnata si divide, dove un canale và al beneficio publico, et altro al cortile.

VII. Situm descriptum aquaeductus servavit ad annum usque 1772. quo Communitas Salcanensis instantissimis precibus P. Guardiano Montis Sancti supplicabat, ut sibi ab eodem facultas

1194

concederetur aquaeductum in partem occidentalem sibi commodiorem per aream stabulorum Hospitii propriis expensis divertendi, diversum cutra ullum Hospitii incommodum conservandi perpetuis futuris temporibus, prout post obtentam â Patre Guardiano, et discretis Montis Sancti facultate per medium alterius atrium versus murum â sinistro latere Januae majori adstantem educendi, sese obligarunt, sequentis tenoris.

Gorizia li 23. lug' ^o 1772.

Il Decano, Sindici, et uomini della communità di Salcano, tutti unitamente bramando di vedere, e che sia mutato, e riportato il corso dell' aqua della fontana detta Sagradt, che scorre dal Monte per loro maggior beneficio, e commodo hanno ricercato, et ottenuto † dal M' ^to R'ndo Padre attuale Guardiano del V'ndo Convento del Monte Santo di poter mutar, et transportar il corso di detta Aqua, e fontana, e di farla corre per il cortile di R'ndi Padri di detta Religione in Salcano per maggior commodo di detta communità à di le † spese, pericolo, e danno senza, che ne il V'ndo Convento, ne essi R'ndi Padri habbino in cio d'intraprendere alcuna minima spesa, e ciò s'intenda per sempre etc. Essendo â quest'effetto comparsi avanti me sottoscritti li supplicanti Antonio Dujach Decano attuale, Gioanne Paccor, ed Andrea Cerne Sindici per se, ed à nome di tutti li abitanti nella sudetta Communità di Salcano, per li quali promettono de rato etc. promettendo, et obligandosi in ogni piu valida forma di voler, come soprà, intraprendere, et assumere in se ogni spesa di detto trasporto del corso dell' aqua, e di tener indemne il V'ndo Convento ora, e per sempre de qualunque spesa, ed incommodo per tal mutazione, come cosi promettono, e sollenemente s'obligano di voler il tutto mantenere, ed inviolabilmente osservare in ogni piu valida, e solenne forma etc.

Jo. Pietro Pauletig Canceliere di Salcano cosi
ricercato dalli sudetti Decano, e Sindici notai
la presente. In fede etc. m'ppa

VIII. Anno 1708. P. Romualdus Sitter Lector Emeritus, et actualis Montis Sancti Guardianus Hospitium Salcanense â P. Bonaventura Sbona aedificatum orientem versus protendit, et ampliavit, ac sex cellis utrinque tribus auxit, partem nempe illam, quae asseribus strata est, in hoc aedificium expensae factae in libro computorum notatae se extendunt ad 2171. Lir. Sol. 18. numerat itaque hoc Regulare Hospitium 12. Cellas, habitant verò cum Praesidente unus, aut ad summum duo decrepiti Patres cum uno Fratre Laico coquo. Hoc eodem anno hortuli cujusdam ad limites Hospitii positi, et ad jura Parochialis Ecclesiae S. Stephani pertinentis donatio ab Ill'^mo, et R'^mo S. R. I. Comite Strassoldo Archidiacono, et Goritiae, et Salcani Parocho ad instantiam relaudati P. Romualdi Sitter Patribus Salcanensibus idcirco facta fuisse legitur, ut in voces veteris maceriae, cujus aliquantula portio in supremo Viridarii angulo hodiedum prominere consicitur, et primitivum situm, circumferentiamque Gabrielis Millost vineae Na Bregu dictae insinuat, ducto per hortum recenti muro firmius, remotiusque â publica via, et strepitu foraneo Regu-

1195

lare Hospitium, adjacensque viridarium concluderetur.

X. Altera reparatio, sive insignis melioratio Hospitii Salcanensis facta est ab ARP. Casparo Pasconi lectore Emerito Anno 1734. quae ille Conventui Montis Sancti praefuit, et sequenti triennio, quo Provinciam moderabatur, prout ipsemet adnotatum reliquit tom. 1. Protocolli Conventus fol. 114. his verbis: Sciendum, quod incipiendo ab anno suprà citato (videlicet 1734.) Dormitorium, cubicula, portae Cellarum, atque contignationes, vulgo Soffittati illarum sint reformatae, scalae ad granarium noviter extructa, ambitus superior, et inferior ornati, crates ligneae d fenestras erga Ecclesiam de novo laboratae, et applicatae in signum Regularis Hospitii, et Camerae Religiosorum novis oratoriis, et suppellectili â potiori nova instructae, sicut et Cellariolum pro conservando vino aestivo tempore. Refectorium item cum nova fornace ad formam regularem redactum in omnibus, et per omnia non secus, ac in quacunque regulata communitate formalis alicujus Conventus nostrae Provinciae unica excepta publica lectione mensali, caeteris precibus in utraque rfectione peracti, aliisve Caerimoniis observatis, sicut in formali Religiosa Communitate. Hucusque praelaudatus P. Casparus Pasconi loc. cit.

Caput III.
De Ecclesia publica S. Antonii Patavini
Hospitio Salcanensi adjacente.

I. Non tantum ipsum Sacellum privatim in Hospitio, sed etiam Ecclesia extra illud ad occidentalem plagam sita, ad vim publicam locata, et D. Antonio Sacra mox ad initium erecti Hospitii aedificata creditur, ad desumitur praeprimis ex emptionis cujusdam domus instumento anno 1640. celebrato, â tergo cujus sequens itala eadem manu exarata inscriptio: Instrumento della compra di quella casetta appresso della Capell nel Ospizio avanti la porta, qual guarda alla strada. Tum ex facultate Patriarchali concessa P. Provinciali Bosnae, et Croatiae Ordinis Minorum de Observantia, seu ejus substituto, et duae Capellae cum Altaribus altera in Hospitio, et infirmaria, altera contigua Monti Salcani consecrari, simulque duae campanae pro dictarum Capellarum usu â quocumque Antistite gratiam, et Communionem S. Sedis. Apostolicae habente benedici possint, ac valeant. Tenor concessionis sic sonat:

Concedimus licentiam cuicunque R'mo Antistiti gratiam, et Communionem Sanctae Sedis Apostolicae obtinente consecrandi ad omnem requisitionem P. Provincialis Bossinae, et Croatiae Ordinis Minorum Sancti Francisci de Observantia, et illius substituti duas Capellas cum Altaribus alteram in Hospitio, et infirmaria Salcanensi, et alteram contiguam Monti Salcan, simulque benedicendi duas Campanas pro ipsarum Capellarum usu juxta ritum, et formam Sanctae Romanae Ecclesiae. In quorum fidem etc. Utini die 13. Aug. 1637.

Ber. Valvasonus. Ber&. Amutius Cancell'^s
(L. S.) Patri'alis Apl'cus m'ppa

1196

II. Privata Oratoria in domibus Religiosorum ab Episcopis consecrari nunquam consueverunt: Campanae item, quae ad convocandum populum sunt inventae, publicis tantum Oratoriis appendebantur. Quapropter P. Provincialis Provinciae Bosnae, et Croatiae dictam consecrandi facultatem pro Capella publica S. Antonii Patavini, et hujus occasione requisitus fortasse â loci Plebano pro alia insuper filiali Ecclesia Monti Salcano contigua fuerit, quaecunque demum illa â Patriarchali Aquilejensi Officio petiisse, et impetrâsse optimo jure praesumitur: atque adeo inde penes certum conficitur Sacellum S. Antonii, publicum proximo ab erectione Regularis Hospitii quinquennio fuisse constructum.

III. Negotium hic nobs facessere videtur libellus â R'mo D. Joanne Baptista Crisai Goritiae, et Salcani Parocho, ac Abbate infulato confectus, et ad Eminentissimum, ac R'^mum Carolum Caraffa, S. R. E. Cardinalem, Viennae in Austria Nuntium Apostolicum adversus Fratres Minores in saepedicto Sacello S. Antonii Divina in grave, ut ille conquaeritur, Parochialis Ecclesiae praejudicium exercentes datus anno 1664. sub hoc tenore:

Eminentissime Princeps, D'ne Gratiosissime!

Extat in districtu meae Parochiae Salcanensis Monasterium R. R. P. R. S. Francisci St'ris Observa'ae in loco, qui vulgo Mons Sanctus dicitur, sive verò, quia milliari prope germanico distat Goritia, concessum fuit iisdem Patribus Hospitium in pago Salcanensi pro itinerantium, ac infirmorum commodo: in ipso Hospitio privatum hactenus habuere Sacellum, in quo infirmis, et convalescnetibus Religiosus privatum tantummodo Missae Sacrificium offerre, vel audire licebat, his ita perdurantibus construxerunt memorati Patres me continuo contrarium protestante, Oratorium, et Ecclesiam ibidem in grave Parochialis Ecclesiae Salcanensis praejudicium, praesertim, quia festivis diebus in aurora celebrantes populum ab auditione Verbi Dei abstrahunt, et accurentibus Religionis suae festis majori cum solemnitate Divina peragunt, quam in ipso Monte Sancto etc. Hinc Eminentiam Vr'm supplex accedo, dignetur severe inhibere, praefatis Patribus, ut deinceps â celebratione Missarum, atque ab aliis Divinis Officiss in constructa noviter Ecclesia, seu Oratorio abstineant; tam, si quando res postularit, in privato Sacello juxta veterem Observantiam, et Concessionem, privatas solum Missas legant, ac quae de Instituto suae Religionos sunt, in Monasterio Montis Sancti piè peragant, ne secus pro jurium meorum conservatione cogar populo de pulpitu promulgare illicitam dicti Oratorii erectionem. Quod dum ab Eminentia V'ra me obtenturum spero eam inclinatus reveor etc.

Eminentissimi Principis

Humillimus Servus et Capellanus
Joan. Bapt. Crisai Par. Goritiae
et Salcani m'ppa

IV. Eminentissimus Nuntius Apostolicus ad querelam Parochi Salcanensis prohibuit quidem P. Guardiano Montis S.

1197

ne in Sacello S. Antonii Patavini Missas celebrari, et alia Divina peragi admittat, interim eidem plenam libertatem permisit sua ura coram se contra praedictam querelam producendi. Decretum emanatum ex Nunciatura Apostolica de dato Viennae 12. Julii 1664. sic sonabat:

Exhibita in Cancellaria Ap'lca die 7. Julii 1664. Viennae etc.

Mandamus Ad'm R'ndo Patri Guardiano Conventus Montis Sancti nuncupati prope Goritiam Aquilejensis Dioecesis ex parte Imperii Ordinis Sancti Francisci strict. Observ'ae, aliisque Patribus dicti Conventus, ut ab ulteriori constructione novae Ecclesiae, seu Oratorii pagi Salcanensis dictae Dioecesis, nec non â Divinorum Officiorum, et Missarum ibi publica celebratione abstinent, verum si aliquid habeant in contrarium, doceant de jure, et authoritate, quibus hoc faciant, cram nobis jus, et justitiam omnibus prout de jure administraturis. Et ita etc.

Datum Viennae die 12. Julii A' ^o 1664.

(L. S.)

Carolus Card. Caraffa Nuntius
Apostolicus
Abb's Franc' ^us Ant. Gallus Aud. G'lis,
et Cancel' ^rius

V. Ista cum illis, quae ex copia Patriarchalis facultatis â Valvasono A'^o 1637. Patri Provinciali Bosinae, et Croatiae concessa adduxi, minus cohaerere, quinimo ob manifestam, quam implicant repugnantiam, semet destruere videntur, ut adeo, aut facultatis Patriarchalis instrumentum omnino suppositium esse debeat, aut R'mus Crisai actor adversus Fratres manifestè falsa ad Nuntiaturam scripsisse convicatur. Sacellum quippe publicum, in quo rem sacram praejudicium Parochialis Ecclesiae tempore Crisai Parochi facere Religiosi incipiebant, adfirmat Actor Crisai, se continuo in contrarium protestante, recens esse constructum. Si porro A'^o 1637. ut consecrationis facultas praefert, consecrari potuit dictum Sacellum, tum non recens sed 27. annis ad Divina Officia publicè peragenda constructum stetisse dici deberet: minus alia, quae in suo supplicii libello adduxit, scilicet id se continuo in contrarium reclamante esse constructum, cum veritate conciliari possunt: equidem dum facultas jam cnstructum Sacellum consecrandi ex Patriarchali Officio emanâsset, Dominus Crisai non nisi 7. annorum puer dignoscitur ex Epitaphio suo in Ecclesia R. R. M. M. Ursulinarum vixit quippe 72. annis, et devixit 1702., proinde natus est 1630.; atque adeo tempore constructionis Capellae S. Antonii nonnisi inaniter in contrarium clamare, et protestari potuit.

VI. Haec, inquam, sunt, quae nobis aliquiantum negotium facessunt, qud facile certe excuteremus, si modo constarent, quae P. Hilarion Gorzar tum Montis Sancti Gvardianus â Sacrae Viennensis Nuntiaturae Officio jussus ad libellum actoris Crisai respondendo produxit. Verum, quamvis et haec conciderint, non tamen multùm â veritate me aberraturum putem, si asseruero, P. Hilarionem adduxisse saepe memoratam Patriarchalem consecrandi Ecclesiam S. Antonii facultatem, vi cujus Fratres per 27. continuos annos Divina Officia, et Missas publicè imperturbatè celebrabant ac per hoc fidem relationis Crisajanae ecervavit. Si enim supplex libellus adursisset

1198

R'^mi Crisai veritati innixus fuisset, Sacra Nuntiatura ab abs se lato Decreto non recessiset, imo ipsemet D. Parochus illius executionem totis viribus adursisset: quod verò Sacra Nunciatura capta â Fratibus Minoribus veridica informatione â prima sententia recesserit, ex eo liquide dignoscitur, quod Fratres non tantùm Sacra privata diebus festis cum pulsu Campanae ab origine Sacelli usque ad hodierna tempora sine ulteriori praedicti Parochi, licet multis adhuc annis illi Parochiae praefuerit, reclamatione, aut Successorum contradictione peragere pergant, sed etiam certis anni festivitatibus, ut fit in festo S. Antonii de Padua functiones Ecclesiasticas advocatis ex Monte S. Fratribus solemnius concelebrent: quinimo et ipse tertius Ordo S. Francisci in hac Eccleia suos Conventus qualibet 2'^da mensis Dominica non impedita celebrare consuevit.

VII. Sacellum istud publicum revera fuisse consecratum, non aequum constat, ac facultatem ad id functionis perficiendum cuique R'^mo Antistiti Communionem, et gratiam Sedis Apostolicae habenti fuisse datam; etenim factae facultatis instrumentum hodiedum prostat, peractae verò consecrationis documentum nuspiam reperitur. Primitus valde coarctatum, et non nisi unica, eaque lignea S. Antonii Ara, cui anno 1717. marmorea, quae hodie visitur, ex Ecclesia Montis Sancti ab ARP. Romualdo Sitter suffecta fuit, ornatum stetit usque ad annum 1734. quo pene collpsum funditus restauravit, et ampliavit, nova Sacristia providit ARP. Casparus Pasconi Guardianus Montis Sancti, et anno sequenti Minister Provincialis, prout ipsemt testatum reliquit tom. 1. Protocolli fol. 115. his verbis: Ecclesia quoque S. Antonii undique restaurata est, sicut et ejus contignatio vulgo soffito per modum fornicis concinnè elaborata. Item Chorus, Organum, Sacristia, Altaria duo collateralia Ss' ^mi Crucifixi, et Sancti Patris nostri Francisci, fenestrae quatuor ad viam publicam, Turrecula, campana, ingressus ad Hospitium etc. Tres itaque Arae in Sacello S. Antonii Salcani publico â tempore P. Pasconi numerantur, S. Antonii Patavini major, et duqe laterales Ss. Crucifixi â latere Evangelii, et S. Patris Francisci â cornu Epistolae, quae posteriores retro Aram S. Antonii majorem eo in loco sunt collocatae, quo antea Sacristia dicti Sacelli anguste fuerat constructa: Sacristia porro una ex adjacentibus domunculis dejecta, quam A. R. P. Petrus Seidetti â D. D. Joanne, et Carolo Mullig fratribus Conventui Montis Sancti datam A'^o 1674. Junii 15. acceptavit, amplior, et ad intritum Hospitii, ut hodie prostat, vicinius protensa, et honesta, statuisque Minoritico respondente utensilium suppellectile ab eodem P. Pasconi est exornata.

VIII. Ara Ss'mi Crucifixi primis suae erectionis annis Indulto Pontificio fuit praedicta, seu, ut dici solet privilegiata. Postquam verò Benedictus XIV. ad humillimas preces R'mi P.. Raphaelis â Lugagnano Ministri Gn'lis Fratrum Minorum cuilibet Ecclesiae Fratrum ipsius jurisdictioni subjectae altari privileio quotidiano, et perpetuo non decoratae unum Altare si privilegiatum concessit ex Audientia die 17. Decembris 1748. P. Casparus Pasconi Em'^um, et R'^mum D. Danielem Delphnum S. R. E. Cardinalem, et Patriarcham Aquilejensem pro assignatione Arae S. Antonii pro hujusmodi privilegio interpellavit: quae etiam ab Eminentissimo D. D. Patriarcha designata fuit his conceptis verbis:

Eminentissimus, et Reverendissimus D. D. Daniel miseratione Divina tit. S. Mariae supra Minervam S. R. E. Presbiter Cardinalis Delphinus, Patriarcha Aquilejensis supplicationi prae-

1199

N' ^o 51.

missae benignè annuendo designavit, et designat Altare majus Divo Antonio Patavino dicatum pro privilegio in praefata Ecclesia Salcanensi juxta tenorem enuntiati Rescripti Apostolici. Ad quod etc. In quorum etc.

Datum ex visitatione Pastorali Parochiae de Madrisio Varmi die 15. Maji 1749.

D. Card. Delphinus Patr. Aquilej. etc.
Jo. Baptista Coronella P. Cancell'^rius
Patriarchalis Aquilejens.

IX. Praesidentum nomina, qui in hoc Hospitio Superiorem cum Subordinatione tamen ad Guardianum Montis Sancti afere consueverunt pauca invenre licuit: Hinc eos Praesidentes adduco, qui adnotati reperiuntur, et sunt sequentes

P. Bernardus Martinelli 1686.
P. Fridericus Codelli 1700. 1701.
P. Nazarius Widrich 1702.
P. Polycarpus Slapar 1703.
P. Fridericus Codelli 1717.
P. Joachimus de Gratia 1719.
P. Franciscus Suppanchig 1736. 1737. 1738.
P. Bonagratia Gollob 1739. 1740. 1741.
P. Franciscus Suppanchig 1741. 28. Nov.
P. Bonagratia Gollob 1742.
P. Basilius Herbitius 1743. 1744.
P. Petrus Pagliaruzzi 1745. 1746. 1747.
P. Franciscus Suppanchig 1748. 1749. 1750.
P. Bonagratia Gollob 1751. 1752. 1753.
P. Daniel Arzon 1754. 1755. 1756.
P. Bonagratia Gollob 1757. 1758.
P. Justinus Gobbi 1759. 1760. 1761. 1762. 1763. 1764. 1765. 1766. 1767. 1768. 1769. 1770. 1771. 1772. 1773. 1774.
P. Valentinus Schagnetti 1775. 1776.
P. Lucius Velischeg 1777. 1778. 1779.
P. Hermelandus Marchioli 1780. 1781. 1782. 1783.
P. Udalricus Comini 1784. 1785. 1786. usque ad mensem Martium, quo mense nostri Fratres ex Monte S. Goritiam ad Conventum Minoritarum translati etiam hoc hospitium derelinquere debuerunt.

1200

Additamentum III.
De
Monasteriis Monialium.

Caput I.
De Monasterio Münkendorffensi
Ordinis S. Clarae Virg.

I. Münkendorffium, germanis Münkendorf aut Münchendorf, vulgò Mekyne locus est ab ipsa Civitate Camnicensi uno quadrante, et Labaco 3. Milliaribus distans perquam amoenus, salubris, et nonnihil in loco eminentiori situs, Dioecesis quondam Aquilejensis, nunc Goritiensis Archidioecesis. Locus hic hoc nomen habuit, ante Monasterii aedificationem stetit prius hic Castrum hujus nominis ad Dominos de Gallenberg pertinens, ut ex litteris fundationalibus desumitur, ubi, postquam fundator ennumerat bona â se huic Coenobio legata, ait: Et Curiam nostram in Münckendorff, in qua tunc residebat Wuosso, cum omnibus suis attinentiis, et juribus quaesitis, et inquirendis, sylvis, pratis, campis, nemoribus, pomeriis, vicis, aquaeductis, et quocunque nomine censeantur perpetuo servituros etc. Praeextitit quoque hoc in loco quaedam Cappella in honorem B. V. Mariae extracta, de qua mentionem faciunt ejusdem fundatoris filii, et haeredes Sifridus, Fridericus, Wilhelmus, et Otto, qui anno 1301. jus Patronatus praedictae Capellae donarunt clarae Abbatissae sorori suae: sic enim habet praedictum abdicationis Instrumentum:

Sanè cum felicis memoriae Dominus Sifridus de Gallenberg ad honorem gloriosae Virginis Matris Christi, et beatae Virginis Clarae, ac per consequens necessario ad gloriam, et laudem Omnipotentis Dei, in fundo suo proprio in Münkendorff juxta Capellam ab olim ibidem in honorem beatae Virginis fabricatam, Monasterium Ordinis S. Clarae fundavit, et dotavit de omnium haeredum suorum concordi beneplacito et assensu. Nos Sifridus, Fridericus, Wilhelmus, et Otto filii eiusdem Domini Sifridi fundatoris Monasterii jam dicti …… cupientes pisam intentionem praedicti Progenitoris nostri, omni, qua possumus, benevolentia prosequi, et Monasterium ab ipso fundatum, in quantum valemus, pro viribus promovere, jus Patronatus memoratae Capellae Sanctae Dei Genitricis, quod ad nos haereditaria successione â praedicto nostro Progenitore devenit, universi, et singuli nostrûm sorori Clarae Abbatissae Monasterii antedicti donavimus, et in eam, aliasque Abbatissas ei successuras pleno jure transtulimus etc.

II. Ab hoc Castro Münnekdorff se Domini De Gallenberg etiam scribebant, non minus ac de Arce Gallenberg; etenim non tantùm in mox allegato abdicationis juris patronatus Capellae B. V. fragmento subscripti reperiuntur tanquam testes DD. Eysenricus, et Adam de Münkendorff, sed etiam ex quadam Conventionis scriptura de anno 1317. ubi Fridericus Sifridi, seu Sigefridi fundatoris filius se nominat tam â Münkendoff, quam â Gallenberg. Scriptura ita incipit: Ich Friedrich Von Münkendorff, Herrn Seyfrids Sohn = eadem scriptura ita terminatur = So versiegele ich den Brieff mit meiner Brüeder hangenden Insigel, Seyfrids von Gallenberg und Wilheims und Ottleins etc. Si ergo Fridericus se nominat â Münkendorff, et suos Fratres â Gallenberg, manifeste colligitur, eosdem se promiscuè modo â Münkendorff, modo

1201

a Gallenberg scripsisse, Idem Wilhelmus, qui â suo fratre Friderico vocabatur â Gallenberg, se nominat â Minkendorff in quada, scriptura de anno 1305. Imo ipsemet fundator Sigefridus se nominat in alia scriptura de anno 1292. ubi suum sigillum appendit de Minkendorff, cum hac subscriptione S. Siuridi de Minkendorff. Proinde admonendus est lector, ne dum Dominos modo â Minkendorff, modo â Gallenberg scriptos repererit, diversas familias fingat, sed unam eamdem utriusque praedicati fuisse pro certo sibi persuasum habeat.

III. Communiter circumfertur, Monasterium Minkendorffense aedificatum anno 1300. â Sigefrido Domino de Gallenberg, sed annus hic referri debet ad terminum, non ad initium aedificii; imperceptibile enim est, ut tantum aedificium, quod saltem 12. Virginibus capiendis sufficiens esset, intra unius anni spatium â fundamentis inchoando perfici queat, fuisse autem perfectum, vel saltem quoad majorem partem absolutum, patet ex supra allato instrumento, in quo D. Clara â Gallenberg anno 1301. jam Abbatissa fuisse legitur: Tum ex inscriptione supra portam majoris forensium cubiculi in marmore nigro aureis litteris impressa hujus tenoris:

Monasterium S. Clarae in Münkendorff
Quod olim
D. Sigefridus Nobilis de Gallenberg
Ottonis ex Gutta de Weissenegk filius
Wilhelmi ex Anna de Sumereck Nepos
Sigismundi ex uxore cujus
Nomen etsi sera neglexerit Historia
Virtutem loquitur Pronepos
Sigefridi ex Bertha de Fünkenberg abnepos
Schiegii ex uxore incomperta, et
Ottonis ex conjuge Anna ab Ehrnfels,
Demum
Ortolphi de Scherffenberg, qui circa an. M.
Primus condidit Arcem Gallenberg
Trinepos, Quadrinepos, et ultra
Anno Salutis MCCC. VII idus Octobris
Die Ss. Dionysii, Rustici, et Eleutherii M. M.
Primus fundavit.
Hoc
Georgius Sigismundus S. R. I. Comes, et D.
de Gallenberg
S. C. M. Camerarius, Ducatus Carnioliae
Judiciorum Provincialium Praeses,
et Supremi Capitaneatus locumtenens
cum germano sui Joanne Friderico
haereditarii Advocati in Münkendorff
Fundatoris per XIII. generationes seri Nepotes
Vetustate jam cadens, penè â fundamentis repararunt
Anno MDCLXXXII.

IV. Quod Monasterium hocce ruinae proximum anno 1682. reparatum, et quasi ê fundamentis reaedificatum fuerit, etiam desumitur ex alia inscriptione supra portam majorem penes Ecclesiae portam, per quam ad Monasterium aditus patet, similiter in marmore polito incisa, restauratores erant DD. Georgius Sigismundus, et ejus frater Joannes Fridericus de Gallenberg. Praefata inscriptio ita sonat:

1202

Sacro-Nobile Parthenium hoc. S. Clarae in Münkendorff, cum per Sigefridum ab Arnulpho de Scherffenberg XI. Dominum de Gallenberg fundatum CCCLXXXII. stetisset annis, Georgius Sigismundus S. R. I. Comes, et Dominus de Gallenberg, Caesari â Cubiculo, Consiliis, et in Ducatu Carnioliae Praetor, ac locumtenens Capitaneus, eique Germanus Johannes Fridericus, haereditarii in Münkendorff Advocati, et XIII. generatione fundatoris seri Nepotes (Venerabili Matre Clara Gulianizza, illius p. t. Antistita) vetustate, temporumque injuria jam lassum, ne laberetur, tum ab Inclytis statibus Carnioliae impetratis, tum propriis impensis reerectum

noVItate eX fVnDaMento fVLCIVere

V. Ex his duabus inscriptionibus manifestè conjicitur, fundatores hujus Nobilis Virginei Parthenonis esse Illustrissimos Comites, et Dominos de Gallenberg. Cujus Spirituali cura Ill'mus D. Fundator noviter ad hoc Coenobium introductas Religiosas plantulas commiserit? monumenta certa non prostant, quae litem dirimerent. Certitudini proxima adest conjectura, earum Spiritualem Curam impositam fuisse Patribus Franciscanis Conventus Labacensis (quia tunc adhuc nullus Franciscanorum Conventus praeter ┬ Labacensem extabat in Carniola). Ad id asserendum movent me verba ipsius fundatoris, qui ait: se hoc Monasterium fundâsse, et Moniales introduxisse cooperantibus Fratribus Minoribus. En verba ipsius fundatoris ex litteris fundationalibus de dato in Gallenberg anno 1300. VII. idus Octobris desumpta: Ille Plantator, verus Vindemiator, et Vinitor Jesus Christus, nobis se sua larga pietate, et pia largitate, dignaretur divinitus inspirare, ut donum novellam ad laudem ipsius, et animarum nostrarum, ac progenitorum nostrorum profectum pariter, et Salutem in territorio nostro Münkendorff plantaremus, et ibidem Divina providentia, quae in sui dispositione non fallitur, cooperantibus nobis religiosis Fratribus Minoribus, devotis cultoribus Vineae Dei, faemineas religiosas probatas, Ordinis Sanctae Clarae proocuraremus locari, reponi pariter, et includi ……

VI. Fuisse olim, et quidem ab initio fundationis Moniales Münkendorffenses sub jurisdictiones, et Spirituali regimine Patrum Franciscanorum ipsa traditio, ut asserunt ipsaemet Moniales, non interrupta evncit. Quousque verò praedictae Sancti Moniales sub cura PP. Franciscanorum permanserit? nec conjecturae quidquamsuppeditant, si tamen divinare licet, ausim dicere, eas sub Spirituali gubernio PP. Franciscanorum mansisse aut ad annum 1491. quo expulsis Labacô Patribus Conventualibus Patres Observantes subintroiêrunt, ne fors reformato Conventu Labacensi Fratrum, ipsae quoque novam vivendi formam induere cogerentur: aut si mavis dicere, easdem fuisse etiam Patribus Observantibus subjectas, tunc dicendum eas paruisse Patribus Franciscanis anno, vel circa 1495. Camnicium introductis usque ad annum 1538. quo praedicti Patres Conventum ob grassantem Lutheri haeresimm deseruerant, quo tempore derelictae â Patribus Franciscanis se jurisdictioni Patriarchae Aquilejensis, in cujus dioecesi situm est Monasterium, comisisse creduntur.

VII. Dum verò anno 1627. Patres Provinciae Bosnae Croatiae sedata Lutheri persecutione Conventum Camnicensem recuperâssent, Moniales, licet sub jurisdictione Patriarchali permanserint, Confessarium tamen unum ex P. P. Franciscanis petierunt, et obtinuerunt, quem usque ad hodierna tempora semper retinent: erant verò hujus Virginei Parthenonis, in quantum memoriae proditum est, Confessarii sequentes:

1203

AVP. Georgius Ugolinus, Ex-Diff'or 1642.

MVP. Gregorius Jurgulinchich 1647. 1648. 1649. 1650. 1651. 1652. 1653. 1654. 1655. 1656. 1657. 1658. 1659. 1660. 1661. 1662. 1663.

MVP. Joannes Capistranus Ozepick 1664. 1665. 1666. 1667.

MVP. Bartholomaeus Valentinzhizh 1668. 1669.

MVP. Vitalis Majeritsch 1670. 1671. 1672. 1673. 1674. 1675. 1676. 1677. 1678. 1679.

MVP. Bernardinus Paudig 1680.

AVP. Casimirus Dimiakovich Diff'or act. 1681. 1682. 1683. 1684. 1685.

MVP. Didacus Wezstein 1686. 1687. 1688. 1689. 1690. 1691. 1692.

MVP. Antonius Planck 1693. 1694. 1695. 1696. 1697. 1698. dein ab anno 1701. usque ad annum 1722. incl.

MVP. Donatus Valvasor ab anno 1723. incl. usque ad annum 1751. pariter incl.

R. P. Joannes Nepomucenus Tropper Cust. act. 1752. 1753. 1754. 1755. 1756. 1757. 1758. 1759.

MVP. Waychardus Posarelli 1760. 1761. 1762. 1763. 1764. 1765. 1766. 1767. 1768.

MVP. Casparus Rubida 1769. 1770. 1771. 1772. 1773. 1774. 1775. 1776. 1777. 1778. 1779. 1780.

MVP. Caelestinus Hriber Con'or lect. Gn'lis 1781. 1782. usque ad 3. Julii, quo die ex mandato Caesaris Josephi II. Hoc Monasterium supprimentis ad Monasterium Michelstadiense transmigrarunt N'^o 20.

1204

VIII. Etiam Concionatorem ex Conventu Camnicensi habere consueverunt ab anno 1703. usque ad hodierna tempora, quorum Primus erat praedicto anno positus, suntque sequentes

P. Berardus Feitl 1703. 1704.
P. Calixtus Verhounig 1705. 1706.
P. Bernardus Schein 1707.
P. Antonius Posel 1708. 1709.
P. P. Vitus Juriavitsch, et Cyrillus Faganelli cum alternativa domi, et apud Moniales 1710.
P. Crescentius Wachainer 1711.
P. Antonius Posel 1712.
P. Didacus Thori 1713.
P. Antonius Posel 1714.
P. Aloysius Valvasor 1715. 1716.
P. Paulinus Rutter 1717. 1718. 1719.
P. Didacus Thori 1720. 1721.
P. Cosmas Tauber 1722. 1723. 1724.
P. Richardus Isenhausen 1725. 1726. 1727.
P. Romanus Schustertschitsch 1728. 1729. 1730. 1731.
P. Maximilianus Clevischer 1732. 1733.
P. Fridericus Skerpin 1734. 1735. 1736. 1737. 1738.
P. Felicianus Brattusch 1739. 1740.
P. Richardus Isenhausen 1741.
P. Felicianus Brattusch 1742.
P. Germanus Paulitsch 1743. 1744. 1745.
P. Florentius Pober 1746. 1747.
P. Caesarius Seidl 1748. 1749. 1750. 1751.
P. Reginaldus Franz 1752.
P. Bonaventura Skerpin 1753.
P. Adolphus Bobner 1754.
P. Eugenius Laver 1755. 1756. 1757. 1758. 1759.
P. Wilhelmus Sumregg 1760. 1761. 1762.
P. Honoratus Vadlau 1763. 1764.
P. Chrysostomus Pogatschnig 1765. 1766. 1767. 1768. 1769.
P. Albertinus Podviss 1770. 1771.
P. Reginaldus Franz 1772. 1773. 1774.
P. Chrysostomus Pogatschnig 1775. 1776.
P. Caelestinus Hriber 1777. 1778. 1779. 1780.
P. Theodardus Schussnig 1781. 1782.

1205

IX. Porro Antistitae, seu Abbatissae, quae semel electae durante vita perseverare solent in Officio, ab Origine Monasterii, in quarum notitiam decenire potui, hic adducere decrevi. Pro quo notandum, quod P. Greiderer, et Valvasorius, qui Abbatissarum Cathalogum texunt, in annis nonnihil discrepant, ego utriusque annos adducam denotando annum â Greiderer praefixum cum littera G. et annum â Valvasorio assignatum cum littera V. lector veriorem seligat calculum sunt igitur, quae huic Monasterio praefuerunt, Abbatissae sequentes

M. Clara de Gallenberg, fundatoris filia anno 1301.
M. Catharina N. 1312. 1314.
M. Agnes de Weisseneg 1317.
M. Margarita de Mündorff 1324.
M. Margarita Ostermagin 1335.
M. Agnes de Pettau 1335. 1338. 1340.
M. Elisabetha de Hebenstreit 1340. 1344.
M. Margarita de Gerlachstein 1344. 1348. ob.
M. Catharina de Stein 1348.
M. Agnes de Welsperg 1350.
M. Margarita de Rabensperg G. 1351. C. 1360.
M. Anna â Pettau G. 1360. V. 1364.
M. Agnes de Stein G. 1364. V. 1368.
M. Cunegundis de Scherffenberg G. 1368. V. 1371.
M. Elisabetha ab Herberstein 1371. eodem anno obiit.
M. Cunegundis de Weitenstein G. 1371. Valvasor verò ponit ad annum 1371. Gretam, id est Margaretam â Gerlachstein, et Cunegundem ad annum 1374.
M. Elisabetha de Villach G. 1374. V. 1377.
M. Anna de Mosheim G. 1377. V. 1380. 1387.
M. Catharina de Stein G. 1380.
M. Catharina de Crayck an. inc.
M. Elisabetha Paradeiserin 1391.
M. Agnes de Cilia G. 1404. V. 1409.
M. Anna de Payschat G. 1409. V. 1413.
M. Maria de Aversperg G. 1414. V. 1422.
M. Magdalena de Lamberg an. inc.
Fors P. Greiderer adnotavit annum electionis, et D. Valvasor annum mortis Abbatissarum.
M. Margarita de Herberstein (Valv. eam appellat de Gerlachstein) an. 1440.
M. Barbara Polzin 1441. 1447.
M.
M.
M. Gertrudis Jobstlin 1498.
M. Anna de Hertenfels 1507.
M. Anna de Lamberg 1509.
M. Cunegundis Saurerin â Kosiack 1559.
M. Catharina Laurerin de Kosiack prioris soror 1580.
M. Susanna de Oberburg 1583.
M. Gertrudis Radavizin an. inc.
M. Laura Coroninin â Goritia 1592.

1206
M. Anna Chrönin
M.
M. Clara Gallianizin â Goritia el. 1665.
M. Theresia de Haller 1685.
M. Catharina de Attems 1689.
M. Dorothea de Gallenberg el. 1706. ob. 1729.
M. Leopoldina de Gallenberg el. 1729. ob. 1759.
M. Berbardina de Bathyan el. 3. Maji 1759. ob. 1778.
M. Mechtildis Gallin de Gallenstein el. 1778.

Haec est ultima Abbatissa, quae etiamnum Michelstadii suis praeest sororibus.

1207

Caput II.
De aliis Monasteriis, ad quae PP. Franciscani
influxum habuerunt.

I. In Superiori Carniolia 4. leucis Labaco, et 3. horis Camnicio distans situm est antiquissimum Monasterium, et primum Monialium in Carniolia (cujus initia â P. Martino Bautschero reponuntur ad annum 1297. ab aliis ad annum 1257.) vocitatum olim Vallis B. Virginis, nunc ab adjacente Parochia S. Margaritae nomen mutuavit, appellaturque communiter Michelstadium, germanice Michelstetten, et vulgariter Velesovu. Ad aedificium hujus Coenobii Domincanarum Virginum plurimum contulerunt Patriarcha Aquilejensis Otto Archidux Austriae Albertus Praelatus Oberburgensis, et quidam Germaniae Episcopus, qui Monialibus Michelstadiensibus tres Parochias nempe S. Margaritae in Michelstetten, in Zirklah, et ad S. Georgium penes Crainburgum donaverat, ut refert Valvasorius lib. 11. Topogr. Carn. fol. 366. Eodem ibidem teste Primae hujus Coenobii incolae erant Agnes praetitulati Ottonis, et Margarita Patriarchae Aquilejensis sorores, quarum exemplo plures Nobiles Matronae, et Virgines huic S. Dominici Ordini nomen, et bona dederunt, inter quas speciali memoria digna est Ill'^ma Comitissa ab Ortenburg, et Crupp, quae mortuo suo Marito Ill'^mo D. Dionysio Comite de Frangepanibus reliquum vitae tempus anno 1380. in hoc religioso Asceterio transigere praelegit.

II. Huic Sacro Virgineo Parthenoni â Sacris confessionibus semper erant PP. Franciscani Conventus Camnicensis, et quidem iidem, qui Monasterii Münkendorffensis usque ad annum 1752. quo anno obiit P. Donatus Valvasor 30. annis Confessarius tam Monasterii Michelstadiensis, quam Münkendorffensis. Mortuo P. Donato proprium S. Margaritae Parochum in Confessarium assumpserunt, quia incommodum nimis erat tempore etiam pluvioso, et brumali praesertim in casu infirmitatis alicujus Monialis Confessarium Camniciô utpote tribus bonis horis distante advocare. Interim quotannis 4. Religiosi ex Conventu Labacensi ab immemorabili tempore ad festum S. Dominici Michelstadium pergunt, qui eo die S. Dominico Sacro omnes Ecclesiasticas functiones una cum concionibus peragunt in memoriam specialis amoris vinculi, quo Sanctissimi Patriarchae Dominicus, et Franciscus, dum in humanis agerent, colligati erant.

III. Monasterium Labacense Ordinis S. Clarae aedificari curavit D. Michael Hiller J. U. Doctor: is erat filius civis Bibliopegae Labaco oriundus, qui cum careret haerede, cui bona sua legaret, constituit aedificare unum Monasterium pro Clarissis, in quem finem in ultimis tabulis reliquerat 60000 f. ac Magistrarum Labacensem suae piae intentionis executorem constituit: Fuit proinde pro hoc Virgineo claustro primus lapis positus anno 1648. aedificii totalis molles ad perfectionem intra 8. annos ita deducta fuit, ut anno 1656. consecrationis beneficium reciperet, perfecto aedificio, et consecrata Ecclesia mox 4. Moniales ex Monasterio Locopolitano huc transferri debuissent; Quia verò D. Georgius Scarlichius Parochus Camnicensis, et Patriarchae Aquilejensis per Superiorem Carnioliam Archidiaconus Moniales ex Locopolitano Monasterio educere detrectaret, aut saltem aequo longius hujusmodi

1208

executionem differret, fuit id provinciae demandatum ab I. A. gubernio nomine Suae Caesareae Majestatis Ferdinandi III. ARP. Sigismundo Beltram Provinciae Croatiae, et Carnioliae Min'ro Provinciali.

IV. Cum igitur Georgius Scarlichius Archidiaconus ob non debitam conintelligentiam cum Episcopo Labacensi Cel'^mo D. Friderico Ottone Comite â Puchaim Moniales Locopolitanas ad neoerectum Monasterium Labacense introducere detrectaret, fuit id negotii Commissum P. Sigismundo Beltram, Ministro Pro'ali Carnioliae sequenti Rescripto:

Ehrwürdiger, auch Geistlich Andechtiger!

Ihnen wierdet vielleicht anvor des Mehrern bewust seyn, was für difficultäten und hinternusen sich wegen educir- und introducirung der Jenigen Closter Frauen, so von Minkhendorff und Lakh nach Laybach in das alda neüerbaute Closter s. ^tae Clarae Ordens postuliert, und bewilliget worden, sowohlen ex parte des ErzPriesters Georgen Scharlichii alß ex parte Ihrer Fürstlichen Gnaden des Herrn Bischoffen von Laÿbach erwökhet werden wollen. Seitemahlen nun aber solche in reiffer erwök- und beratschlagung derselben ganz unachtich befunden, und danenhero den gemelten Erz Priester in Kraft der ervolgten Hoff resolution die ehiste educirung erwehnter Closter Frauen, wie ingleichen besagt Ihrer Fürstlichen Gnaden die vbernembung, und introducirung derselben ohne ainiches verers einsträen de novo ernstlich und gemessen demandiert worden. Alß haben Wür solches Ihnen Patribus, alß die ohne das über diese Clöster die Absicht haben, Inen auch bereith solche nach hiebevor aufgetragen worden, nachrichtlich erindern wollen, mit dieser darbey angehöfften Auflag, und beuelch, da zum Fahl oft ernehnt Ihr Fürstliche Gnaden wider verhoffen sich verer renitent und widersezlich an dieser Übernembung erzaigen wurden. Er P. Provincial, oder Guardian die bewilligte, und von den Scharlichio educirende Closterfrauen alda übernemben, und in das neü erbaute Closter daselbst gebührend introduciren solle, deme Sie auf die verstandner renitenz also nachzukhomben haben werdet.

Graz den 17. Xber 1657.

(L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.)

N. Weilland der Röm. Khay.
auch zu Hungarn und Böhaimb
Khönig. May. Hinterlassene I. Ö. Re-
gierung.

V. Ex hac Originali extante Caesarea Resolutione desumitur, causam retardatae introductionis Monialium ad Monasterium Labacense fuisse penes Episcopum Labacensem, qui non tantùm prius, sed etiam emanato iterato hoc Caesareo mandato introductioni eorumdem restitit. Quo renitente ARP. Sigismundus Beltram Minister Provincialis Provinciae Bosnae Croatiae, et Carnioliae facta sibi per praeinsertum Caes. Rescriptum facultate quatuor Moniales nempe Dominas Mariam Lukantschitschin Ab-

1209

batissam, Ursulam Herzogin, Theresiam Stichin, et Joannam Raumbschslin ex Monasterio Locopolitano per R'mum D. Georgium Scharlichium Archidiaconum in Superiori Carnioliae eductas ad Monasterium Labacense noviter erectum solemniter introduxit die 23. Decembris 1657. earumque curam Spiritualem gessit.

VI. Quia verò haec introductio renitente Episcopo Labacensi facta fuit, omnes adhibuit vires, ut oraedicta introductio infirmaretur, et pro illegitima declararetur, quod cum apud Caesaream Majestatem efficere nequiret, Romam causam detulit, egitque, ut Sanctimoniales Virgines recens Labacum introductae suae subjicerentur jurisdictioni, quod instanter petiit, etiam gratanter obtinuit. Ad demonstrandam super Moniales jurisdictionem Româ obtentam eas anno 1659. die 22. Novembris in festo S. Caeciliae de novo introduxit, ubi ipsemet exhortationem ad eas habuit, ac tandem Hymnum Ambrosianum decantavit, et ab hoc tempore praedictae Moniales semper subsunt jurisdictioni Episcopali. Haec sunt benevole lector, quae post laboriosa itinera, sedulas Archiviorum lustrationes, diversorum Histricorum lectiones monumenta congerere licuit pro illustranda Provinciae Bosnae Croatiae, nunc S. Crucis Croatiae Carnioliae Historia. Tu benevolo accipe, et pervolve animo, et si quae minus vera adnotata deprehenderis, meae adscribe inscitiae, et charitativo corrige calamo.

7. Aug. 1780.

O. A. M. D. G. B. V. M. H.
et S. P. N. F. V.

[prazna stran]